ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္စ ႏွစ္ပုဒ္စသာ ေရးဖူးသည့္ စာေရးသူကုိ သူငယ္ခ်င္းက ရန္ကင္းေတာင္ ဥယ်ာဥ္စာသင္တုိက္ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ျပည့္ ႏွစ္ပတ္လည္ စာေစာင္အတြက္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ေရးေပးရန္ ေတာင္းဆုိလာသည္။ ၿပီး စာေစာင္အတြက္ သူေရးထားသည့္ ေဆာင္းပါးကုိလည္း ေပးဖတ္ပါသည္။ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အတြက္ အဂၤလိပ္စာမွာ မသင္မျဖစ္ ဘာသာရပ္တစ္ခု ျဖစ္လာေၾကာင္း ေရးသားထားသည္။ တင္ျပခ်င္ သိေစခ်င္သည့္ အေၾကာင္းအရာကုိ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း တင္ျပႏုိင္ပါေပသည္။ သူ႔ေဆာင္းပါး ဖတ္ၿပီး ေရးခ်င္သည့္ အေၾကာင္းအရာက ေခါင္းထဲ ခ်က္ခ်င္း ေပၚလာ၍ ေကာင္း၊ မေကာင္း အာမ မခံႏုိင္ေသာ္လည္း ေရးေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းကုိေတာ့ အာမဘေႏၲ ခံလုိက္သည္။ ရန္ကင္းေတာင္ ဥယ်ာဥ္စာသင္တုိက္ကား အဂၤလိပ္စာကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုအေနႏွင့္ ျပ႒ာန္းထားသည့္ စာေမးပြဲကုိ ဦးစီးက်င္းပေပးေနျခင္းေၾကာင့္ ထင္ရွားသည္။ စာေရးသူတုိ႔ကဲ့သုိ႔ လမ္းသစ္ထြင္ခ်င္သည့္ ရဟန္းငယ္တုိ႔အတြက္ အားက် အတုယူစရာ စံနမူနာပင္ ျဖစ္သည္။
၂၀၀၉- ခုႏွစ္ ဇြန္လက သီရိလကၤာႏုိင္ငံတြင္ ပညာသင္ေနၾကသည့္ ျမန္မာရဟန္းေတာ္တုိ႔အတြက္ Debate သင္တန္းတစ္ခု ႏွစ္ပတ္ၾကာ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ဒီဘိတ္ (Debate) ဆုိသည္မွာ အေျဖတစ္ခုရရန္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကုိ တစ္ဖက္ႏွင့္တစ္ဖက္ သူႏုိင္ကုိယ္ႏုိင္ ေဆြးေႏြးျငင္းခုံ အေျဖရွာနည္း ျဖစ္သည္။ စကၤာပူႏုိင္ငံ ေရာက္ေနသည့္ ျမန္မာဒကာမတစ္ဦးမွ လာေရာက္ သင္တန္းပုိ႔ခ်ေပးခဲ့ၿပီး ရဟန္းေတာ္ အပါး သုံးဆယ္ေက်ာ္ တက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ထုိသင္တန္းကာလအတြင္း “ရဟန္းေတာ္မ်ား အဂၤလိပ္စာ သင္သင့္၊ မသင္သင့္” “သက္သတ္လြတ္ စားသင့္၊ မစားသင့္” “ပိဋကတ္သုံးပုံကုိ အာဂုံ ေဆာင္သင့္၊ မေဆာင္သင့္” စသည့္ ေခါင္းစဥ္တုိ႔ျဖင့္ လက္ေတြ႔ ဒီဘိတ္ပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။
ထုိ ဒီဘိတ္ပြဲမ်ားအတြင္း စိတ္ဝင္စားစရာ အေကာင္းဆုံးႏွင့္ အားအစုိက္ရဆုံးမွာ “ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးစနစ္ကုိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲသင့္သည္” ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ Policy Debate ျပဳလုပ္ခဲ့စဥ္က ျဖစ္သည္။ ေပၚလစီဒီဘိတ္တုိ႔၏ ထုံးစံအတုိင္း ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးစနစ္ကုိ ေျပာင္းလဲရန္အတြက္ စနစ္တက် စီမံကိန္းေရးဆြဲကာ ကုိယ့္ Plan ကုိ တင္္ျပၾကရသည္။ Affirmative (အဆုိျပဳ) ဘက္မွ Plan တစ္ခု တင္သြင္းၿပီး Negative (ျငင္းဆုိ) အဖြဲ႔မွ ထုိ Plan ၏ အားနည္းခ်က္၊ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္တုိ႔ကုိ ေထာက္ျပကာ ၎တုိ႔၏ Counter Plan ကုိလည္း တင္သြင္းၾကရသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ တစ္ဖက္က တင္သြင္းထားသည့္ ပညာေရးစီမံကိန္းကုိ အျခားတစ္ဖက္က အားနည္းခ်က္၊ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္တုိ႔ကုိ ေထာက္ျပကာ ပုိမုိေကာင္းမြန္ေသာ မိမိတုိ႔၏ ပညာေရး အစီအမံတုိ႔ကုိ တင္ျပၾကရသည္။ ဒီဘိတ္တစ္ပြဲလွ်င္ (Affirmative) အဆုိျပဳအဖြဲ႔ႏွင့္ (Negative) ျငင္းဆုိအဖြဲ႔ဟူ၍ ႏွစ္ဖြဲ႔ အျပန္ျပန္ အလွန္လွန္ ေဆြးေႏြးျငင္းခုံၾကရၿပီး တစ္ဖြဲ႔လွ်င္ သုံးပါးစီ ပါဝင္သည္။ စာေရးသူတို႔အေနႏွင့္ ဤေခါင္းစဥ္ျဖင့္ပင္ ဒီဘိတ္ပြဲ ႏွစ္ခု ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။
ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးစနစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ ပက္သက္၍ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ထုိဒီဘိတ္ပြဲ ႏွစ္ခုမွ အဆုိျပဳ၊ ျငင္းဆုိ အဖြဲ႔ေလးခုလုံး အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ကုိ အဓိကထား တင္ျပသြားၾကသည္။ ထုိအခ်က္မ်ားမွာ (၁) ျပင္ဆင္ေရး (၂) ျဖည့္စြက္ေရးတုိ႔ ျဖစ္သည္။ ပ်မ္းမွ်အသက္ ႏွစ္ဆယ့္ရွစ္ႏွစ္အ႐ြယ္သာ ရွိၾကဦးမည့္ စာေရးသူတုိ႔ကား ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ျခင္း မရွိဘဲ ခရီးႏွင္လာခဲ့သည့္ ပထမျပန္ႏွင့္ ဓမၼာစရိယ ျပ႒ာန္းက်မ္းစာတုိ႔ကုိ မိမိတုိ႔စိတ္တုိင္းက် ျပင္ဆင္၊ ျဖည့္စြက္ခဲ့ၾကသည္။ ျပင္ဆင္ေရးႏွင့္ ပက္သက္၍ အမ်ားစုက ဗုဒၶစာေပ ေလ့လာဖုိ႔အတြက္ ၾကားခံဘာသာတစ္ခုသာ ျဖစ္သည့္ သဒၵါကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုမက အသားေပး ျပ႒ာန္းထားျခင္းကုိ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ၾကပါသည္။ အမွန္အားျဖင့္ သဒၵါဆုိသည္မွာ ဘုရားေဟာ ပိဋကတ္သုံးပုံသုိ႔ ဝင္ေရာက္ရာ တံခါးဝ တစ္ခုသာ ျဖစ္ပါသည္။ မိမိတုိ႔မွာ ပိဋကတ္သုံးပုံသုိ႔ ခ်က္ခ်င္း မဝင္ေသးဘဲ ထုိတံခါးေပါက္ကုိ ဘက္ေပါင္းစုံမွ ေသခ်ာ၊ မေသခ်ာ စိစစ္ရင္း အခ်ိန္ေတြ ကုန္ခဲ့ၾကသည္။ တံခါးေပါက္ကုိ စိစစ္အၿပီး ပိဋကတ္ပင္လယ္ကုိ ကူးခတ္ေတာ့မည္ဆုိေတာ့ လူက ဖတ္ဖတ္ေမာေနၿပီ။
ဘာသာစကားတစ္ခုကုိ ေလ့လာရာတြင္ ေခတ္သစ္ သင္ၾကားေရးစနစ္က (Four Skills) ကြ်မ္းက်င္မႈ ေလးမ်ိဳးကုိ ဟန္ခ်က္ညီညီ အသုံးျပဳကာ သင္ၾကားေပးသည္။ စာဖတ္စြမ္းရည္ (Reading Skill)၊ ေရးသားမႈစြမ္းရည္ (Writing Skill)၊ နားေထာင္မႈစြမ္းရည္ (Listening Skill)ႏွင့္ စကားေျပာစြမ္းရည္ (Speaking Skill)တုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ထုိေလးမ်ိဳးလုံးမွာ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု အမွီသဟဲ ျပဳေနၾကသည္။ လက္ရွိ ပါဠိဆုိင္ရာ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းမ်ားအရ စာဖတ္စြမ္းရည္ (Reading Skill)အတြက္ ေျပာစရာ မလုိေသာ္လည္း က်န္သည့္ စြမ္းရည္မ်ား ခ်ိဳ႕ငဲ့ေနသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္။ ပါဠိစာေပ သင္ၾကားရာ၌ ထုိကြ်မ္းက်င္မႈ ေလးမ်ိဳးကုိသာ အခ်ိဳးညီညီ ေပါင္းစပ္ေပးႏုိင္လွ်င္ ျမန္မာရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ႀကိဳးစားမႈမ်ိဳးျဖင့္ ဗုဒၶစာေပတက္ကြ်မ္းမႈမွာ ကမၻာ့အလယ္ လက္ခေမာင္း ခတ္ႏုိင္ပါလိမ့္မည္။
အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔က သုတၱန္ပိဋကတ္မွ အဓိကေဒသနာေတာ္တုိ႔ကုိ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းထဲ ထည့္သြင္း ျပ႒ာန္းသင့္ေၾကာင္း အႀကံျပဳသည္။ အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔က အဘိဓာန္ကုိ လက္လြတ္က်က္ခုိင္းသည့္ သင္ၾကားေရးစနစ္ကုိ ေထာက္ျပသည္။ မွန္ပါသည္။ အဘိဓာန္ကုိ လက္လြတ္က်က္ခုိင္းသည့္ ႏုိင္ငံဟူ၍ ျမန္မာႏုိင္ငံ တစ္ႏုိင္ငံသာ ရွိေပလိမ့္မယ္။ အဘိဓာန္ဆုိသည္မွာ ကုိယ္သိခ်င္သည့္ စကားလုံးတုိ႔ကုိ လွန္ေလွာၾကည့္႐ုံသာ အသုံးျပဳရသည့္ ရည္ညႊန္းစာအုပ္ထက္ မပုိ။ အဘိဓာန္စာအုပ္ထဲမွ ဂါထာ ရာေပါင္း မ်ားစြာကုိ ဘာမသိ ညာမသိ အလြတ္က်က္မွတ္ခဲ့ရသည့္ အျဖစ္ကုိ စဥ္းစားမိတုိင္း မိမိကုိယ္ကုိ မိမိ ျပန္လည္ သနားမိေသးေတာ့သည္။
လက္ရွိ သင္ၾကားေရးစနစ္ႏွင့္ ပက္သက္၍ (၂၀၀၉) ခုႏွစ္ မတ္လက က်င္းပခဲ့သည့္ သီတဂူ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ေထရဝါဒဗုဒၶတကၠသုိလ္မ်ား ညီလာခံတြင္ ျမန္မာပါဠိပညာရွင္အခ်ိဳ႕ ေဆြးေႏြး သြားခဲ့ၾကသည္။ (၂၀၀၈) ခုႏွစ္က ရန္ကုန္ န.ပ.သ တကၠသုိလ္တြင္လည္း ထုိအေၾကာင္းကုိပင္ ပါဠိပညာရွင္ ျမန္မာရဟန္းေတာ္တုိ႔ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကေၾကာင္းလည္း သိရသည္။ မည္သုိ႔ဆုိေစ ထုိကဲ့သုိ႔ေသာ ေဆြးေႏြးေျပာဆုိမႈမ်ားက အနာဂတ္တြင္ ပုိမုိေကာင္းမြန္ေသာ ပညာေရးစနစ္သစ္ကုိ ေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္လိမ့္မည္ဟု ယုံၾကည္ပါသည္။ စာေရးသူသည္ ပါဠိပညာရွင္မဟုတ္၊ ပါဠိသဒၵါႏွင့္ ပက္သက္၍ နက္နက္နဲနဲ သိသူ မဟုတ္ေသာ္လည္း လက္ရွိ ပညာေရးစနစ္မွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္၊ အားနည္းခ်က္မ်ား ရွိေနေၾကာင္းကုိေတာ့ ကုိယ္ေတြ႔ျဖစ္၍ ေကာင္းေကာင္း သိခဲ့ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဤေဆာင္းပါး၌ လက္ရွိပညာေရးစနစ္ ျပင္ဆင္ေရးကိစၥကုိ ပါဠိပညာရွင္တုိ႔၏ တာဝန္အျဖစ္ ခ်န္ထားခဲ့ပါမည္။ စာေရးသူအေနျဖင့္ လုိအပ္ေနသည့္ ဘာသာရပ္အသစ္မ်ား ျဖည့္စြက္ေရးကိစၥကုိသာ အဓိကထား ေဆြးေႏြးခ်င္ပါသည္။
ဒီဘိတ္ပြဲမွာ လက္ရွိပညာေရးစနစ္အတြင္း ဘာသာရပ္အသစ္မ်ား ျဖည့္စြက္ေရးႏွင့္ ပက္သက္၍ အဂၤလိပ္စာ၊ ျမန္မာစာ၊ သမုိင္း၊ သခ်ာၤ၊ ဒႆနိက၊ သိပၸံ၊ ပထဝီဝင္ စသည္ စသည္ျဖင့္ မိမိတုိ႔၏ ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားကုိ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးျပကာ ေဆြးေႏြးသြားခဲ့ၾကသည္။ ျဖည့္စြက္ေရးႏွင့္ ပက္သက္၍ အဆုိျပဳ၊ ျငင္းဆုိ ေလးဖြဲ႔လုံး တူညီစြာ တင္ျပသြားသည့္ ဘာသာရပ္အသစ္ သုံးမ်ိဳး ထြက္လာပါသည္။ ထုိသုံးမ်ိဳးမွာ အဂၤလိပ္စာ၊ ျမန္မာစာႏွင့္ သမုိင္းတုိ႔ ျဖစ္သည္။ အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔လွ်င္ သုံးပါးစီ ဖြဲ႔စည္းထားသည္။ သက္ဆုိင္ရာအဖြဲ႔မွ အေၾကာင္းအရာတစ္ခု တင္ျပလုိလွ်င္ အဖြဲ႔ဝင္သုံးပါးလုံး သေဘာတူရန္ လုိအပ္ပါသည္။ သုံးပါးအဖြဲ႔ ေလးဖြဲ႔လုံးက ကြဲျပားျခားနားေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္တုိ႔ျဖင့္ ထုိဘာသာရပ္အသစ္ သုံးခုကုိ ယခုလက္ရွိ ပညာေရးစနစ္အတြင္း ထည့္သြင္း ျပ႒ာန္းဖုိ႔ တင္ျပခဲ့ၾကသည္။ ဤေဆာင္းပါး၌ စာေရးသူအေနျဖင့္္ ထုိဘာသာရပ္သုံးခုကုိသာ ဆန္းစစ္ျပလုိုျခင္း ျဖစ္သည္။
ျမတ္စြာဘုရားသည္ တရားေဟာသည့္အခါ မဇၥ်ိမေဒသ၌ လူတန္းစားေပါင္းစုံ ေျပာဆုိသည့္ ပါဠိဘာသာ (မဂဓ)ကုိ ေ႐ြးခ်ယ္ အသုံးျပဳခဲ့သည္။ ပါဠိဘာသာမွာ သူ႔ေမြးရပ္ေျမ၌ ေျပာဆုိသည့္ ဘာသာစကားမဟုတ္။ သူေဟာသည့္ တရားေတာ္တုိ႔ကုိ သကၠတဘာသာျဖင့္သာ မွတ္တမ္းတင္ရန္ တင္ျပလာသည့္ အဆုိကုိလည္း ပယ္ခ်ခဲ့သည္။ သကၠတဘာသာမွာ ထုိေခတ္က ပညာတတ္ အထက္တန္းလႊာသုံး ဘာသာစကားျဖစ္ၿပီး သာမန္ လူတန္းစားတုိ႔ အလွမ္းမမွီႏုိင္သည့္ ဘာသာစကားတစ္ခု ျဖစ္သည္။ လူသားတုိင္းကုိ တရားအျမင္ ရေစခ်င္သည့္ ျမတ္စြာဘုရားအေနျဖင့္ လူအမ်ား အသုံးျပဳသည့္ ဘာသာစကားတစ္ခုကုိ ေ႐ြးခ်ယ္ အသုံးျပဳဖုိ႔ လုိအပ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္လည္း တရားေဟာရာ၌ ပါဠိဘာသာကုိ အဓိကထား အသုံးျပဳခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ကုိ ကမၻာအႏွံ႔ ျပန္႔ပြားေစခ်င္သည့္ မိမိတုိ႔အေနျဖင့္ ပညာရွင္မ်ားသာ အသုံးျပဳႏုိင္ၿပီး Dead Language ျဖစ္ေနသည့္ ပါဠိဘာသာျဖင့္ ျဖန္႔ေဝၾကမည္လား။ မိမိတုိ႔၏ ကုိယ္ပုိင္စကားျဖစ္သည့္ ျမန္မာ ဘာသာျဖင့္ ျဖန္႔ေဝၾကမည္လား။ မျဖစ္ႏုိင္ပါ။ ထုိသုိ႔ျဖစ္လွ်င္ ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ကုိ ကမၻာျပန္႔ေအာင္လုပ္ဖုိ႔ တစ္ခုတည္းေသာ နည္းလမ္းမွာ ျမတ္စြာဘုရား၏ လမ္းစဥ္ကုိ လုိက္ရန္ျဖစ္သည္။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ သူရွာေဖြ ေတြ႔ရွိထားသည့္ အၿမိဳက္တရားကုိ ျဖန္႔ေဝရန္ ထုိေခတ္ထုိကာလက လူအမ်ားစု ေျပာဆုိသည့္ ပါဠိဘာသာကုိ ၾကားခံ ဘာသာစကားအျဖစ္ အသုံးျပဳခဲ့သည္။ ထုိ႔အတူ စာေရးသူတုိ႔လည္း မိမိတုိ႔ ေခတ္တြင္ လူအမ်ားစု အသုံးျပဳေနသည့္ ဘာသာစကားကုိ ေျပာဆုိကာ ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ကုိ ျဖန္႔ေဝရမည္ ျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံတကာသုံး၊ အင္တာနက္သုံး ဘာသာစကားျဖစ္သည့္ အဂၤလိပ္စာမွာ ကမၻာသုံး၊ အမ်ားသုံး ျဖစ္ေနသည္မွာ ထင္ရွားသည္။ ထုိသုိ႔ဆုိလွ်င္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနျဖင့္ အဂၤလိပ္စာကုိ မျဖစ္မေန သင္ရေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ မိမိ ေျပာခ်င္ေနသည့္ ထုိအေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ သူငယ္ခ်င္းက သူ႔ေဆာင္းပါးမွာ ပါေအာင္ ေျပာသြားခဲ့ၿပီးျဖစ္၍ စာေရးသူအေနျဖင့္ အက်ယ္တဝင့္ ေရးရန္ မလုိေတာ့ပါ။
ေနာက္တစ္ခု… ျမန္မာစာ။ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ စနစ္သစ္ ပရိယတၱိပညာေရးစီမံကိန္းအရ ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးအတြက္ ပရိယတၱိပညာေရးမူေလးခ်က္ ခ်မွတ္ခဲ့ရာ ရဟန္းေတာ္မ်ား ျမန္မာစာေပ အေရးအသား ေတာ္ေစေရးဟူေသာ မူတစ္ခ်က္ ပါဝင္ခဲ့သည္။ ထုိစနစ္သစ္ပညာေရးစီမံကိန္းအရ မူ၊ငယ္၊လတ္၊ႀကီးဟူေသာ ပထမျပန္စာေမးပြဲမ်ားအတြက္ ျမန္မာစာကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုအေနျဖင့္ ျပ႒ာန္းေပးခဲ့သည္။ ျမန္မာစာဘာသာရပ္၌ အရွင္မဟာရ႒သာရ၊ စဥ့္ပါဆရာေတာ္၊ လယ္တီဆရာေတာ္၊ မန္လည္ဆရာေတာ္စသည့္ ရဟန္းပညာရွင္တုိ႔၏ ပ်ိဳ႕ကဗ်ာတုိ႔ကုိ ျမည္းစမ္းခြင့္ ရသည့္အျပင္ မင္းဘူးဆရာေတာ္ ဦးဩဘာသ၊ က်ီးသဲေလးထပ္ဆရာေတာ္တုိ႔၏ ျမန္မာစကားေျပ အေရးအသားတုိ႔ကုိလည္း ေလ့လာအကဲခတ္ခြင့္ ရခဲ့သည္။ ျမန္မာစာလုံးေပါင္း သတ္ပုံ၊ ခက္ဆစ္၊ ဝါက်စီ၊ စာစီစာကုံးစသည့္ ျမန္မာစာ အေရးအသားေတာ္ေစမည့္ သင္ခန္းစာမ်ားလည္း ပါဝင္ခဲ့သည္။ ပထမျပန္အတန္းမ်ားတြင္ ျပ႒ာန္းခဲ့သည့္ ျမန္မာစာဘာသာမွာ ျပည့္စုံလုံေလာက္မႈ မရွိခဲ့ေသာ္လည္း ျမန္မာစာေပကုိ ဆက္လက္ေလ့လာရန္ လမ္းစ ေဖာ္ေပးႏုိင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္မွစ၍ ျမန္မာစာအစား ဇာတကဘာသာရပ္ကုိ အစားထုိးလုိက္သည္။ လူပုဂၢဳိလ္တုိ႔အေနႏွင့္ သူငယ္တန္းမွစ၍ ေဒါက္တာဘြဲ႔အထိ ျမန္မာစာကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုအေနျဖင့္ သင္ေနၾကခ်ိန္တြင္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အတြက္ အဘယ့္ေၾကာင့္ ျမန္မာစာကုိ ျဖဳတ္ပယ္ခဲ့သည္ကုိ နားမလည္ႏုိင္ေအာင္ ျဖစ္ရသည္။ စာေရးသူသည္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ပထမႀကီးတန္း ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ျမန္မာစာကုိ မူ၊ငယ္၊လတ္၊ႀကီး ေလးတန္းလုံး၌ သင္ၾကားခြင့္ ရခဲ့သူတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ ကံေကာင္းခဲ့သည္။ ထုိအတြက္လည္း မိမိကုိယ္ကုိ မိမိ အၿမဲဂုဏ္ယူေလ့ရွိပါသည္။
ျမန္မာစာအေၾကာင္း စဥ္းစားေလတုိင္း ဆယ္တန္းေက်ာင္းသူတစ္ေယာက္ကုိ ရည္းစားစာ ေပးခဲ့သည့္ ကုိရင္ႀကီးအေၾကာင္းက ေခါင္းထဲ အၿမဲ ဝင္လာတတ္သည္။ စာေရးသူအသိ ထုိကုိရင္ႀကီးမွာ ျမန္မာစာမပါသည့္ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းျဖင့္ အႀကီးတန္း ေအာင္ျမင္ခဲ့သူျဖစ္၍ ျမန္မာစာကုိ တသီးတသန္႔ သင္ၾကားခြင့္ မရခဲ့ပါ။ လူငယ္တုိ႔၏ ဘာသာဘာဝအတုိင္း ဇာတိ႐ြာက ဆယ္တန္းေက်ာင္းသူ အပ်ိဳေခ်ာတစ္ေယာက္ကုိ ခ်စ္ႀကိဳက္ေနခဲ့သည္။ ပါးစပ္က ဖြင့္မေျပာရဲသူဆုိေတာ့ စာလႊာျဖင့္ ခ်စ္ခြင့္ပန္သည္။ မိန္းကေလးက သူ႔ေပးသည့္စာကုိ ယူသြားပါသည္။ ကုိရင္ႀကီးကား ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ အျပည့္ျဖင့္ ေစာင့္စားရင္း ေပ်ာ္႐ြင္ေနခဲ့သည္။ ဆယ္တန္းေက်ာင္းသူ မိန္းကေလးကား ရက္စက္လွသည္။ ေနာက္တစ္ေန႔မနက္ ကုိရင္ႀကီး ေပးခဲ့သည့္ ရည္းစားစာကုိ လူအမ်ား ျမင္ေအာင္ လူတကာ ေရလာခတ္သည့္ ေရတြင္းမွာ သြားကပ္ထားလုိက္သည္။ ပုိဆုိးသည္ကား ကုိရင္ႀကီးစာထဲမွ သတ္ပုံအမွားမ်ားေအာက္မွာ မွင္နီတားၿပီး “သတ္ပုံမွန္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါဦး” ဟု ေရးထားျခင္း ျဖစ္သည္။
မဂၢဇင္း၊ ဂ်ာနယ္တုိ႔တြင္ ရဟန္းေတာ္အခ်ိဳ႕၏ အေတြးထက္ထက္ ဘာသာေရးေဆာင္းပါးတုိ႔ကုိ ဖတ္႐ႈရေတာ့ သူတုိ႔ကုိ ဂုဏ္ယူအားက်စိတ္ ျဖစ္မိသည္။ ထုိရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ေနာက္ေၾကာင္း အတၳဳပၸတၱိကုိ စူးစမ္းၾကည့္ေသာအခါ ႏုိင္ငံေတာ္ပရိယတၱိသာသာနာ့တကၠသုိလ္ထြက္မ်ား ျဖစ္ေနေၾကာင္း သိရသည္။ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာမ်ားေပၚမွ လူအဖတ္မ်ားၿပီး အေရးအသား ေကာင္းမြန္သည့္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ဝက္ဆုိက္တုိ႔ကုိ လည္ပတ္သည့္အခါတုိင္း ထုိဆုိက္ဖန္တီးရွင္တုိ႔၏ ေကာက္ေၾကာင္းကုိ ေျခရာခံၾကည့္မိသည္။ ထုိသူတုိ႔မွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ သာသနာ့တကၠသုိလ္ထြက္မ်ား ျဖစ္ေနပါသည္။ အေၾကာင္းကုိ ရွာၾကည့္ေသာ အခါ ထုိအရွင္တုိ႔မွာ တကၠသုိလ္တက္စဥ္ ေလးႏွစ္လုံး ျမန္မာစာႏွင့္ ျမန္မာစာေပ (Myanmar Language and literature)ကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုအေနျဖင့္ သင္ၾကားခဲ့ရသည့္အျပင္ ဘြဲ႔ရရန္အတြက္ ျမန္မာစာျဖင့္ က်မ္းတစ္ေဆာင္၊ ေပတစ္ဖြဲ႔ ေရးခဲ့ရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ပထမျပန္အတန္းမ်ားတြင္သာ ျမန္မာစာကုိ အေျခခံသေဘာမ်ိဳး သင္ခဲ့ရၿပီး ျမန္မာစာမပါသည့္ အစုိးရဓမၼာစရိယတန္းကုိ ႀကိဳးစားပမ္းစား ေျဖဆုိခဲ့ရသည့္ စာေရးသူတုိ႔အေနႏွင့္ တကယ္တမ္း လုပ္ငန္းခြင္ ဝင္ၾကေသာအခါ သာသနာ့တကၠသုိလ္ထြက္မ်ားထက္ ေျခတစ္လွမ္း ေနာက္က် က်န္ေနခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာစာမပါသည့္ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းကုိ သင္ခဲ့ရသည့္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အတြက္ကား ျမန္မာစာေပႏွင့္ ပက္သက္၍ ေျခလွမ္းေပါင္းမ်ားစြာ ေနာက္က်က်န္ခဲ့မွာ ေသခ်ာလွသည္။
ျမန္မာစာသည္ ျမန္မာတုိ႔အတြက္ မိခင္ဘာသာစကား ျဖစ္သည္။ ကုိယ့္မိခင္ ဘာသာစကားကုိ ကြ်မ္းက်င္မႈ မရွိလွ်င္ ပါဠိ၊ အဂၤလိပ္၊ တ႐ုတ္စသည့္ ဘာသႏၲရစာေပကုိ ေလ့လာရာ၌ အျပည့္အဝ နားလည္ႏုိင္၊ ခံစားႏုိင္မည္ မဟုတ္။ မိခင္ဘာသာစကားကုိ ကြ်မ္းက်င္ပုိင္ႏုိင္လွ်င္ အျခားဘာသာစကားတစ္ခုကုိ သင္ၾကားရာ၌ ငါးဆယ္ရာခုိင္ႏႈန္း အေထာက္အကူျပဳသည္ဟုပင္ ဘာသာေဗဒပညာရွင္အခ်ိဳ႕က ဆုိသည္။ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနျဖင့္ ကုိယ္သင္ၾကားခဲ့သည့္ ပါဠိစာေပထဲမွ ျမတ္ဗုဒၶ၏ ဓမၼတုိ႔ကုိ ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔အား ျပန္လည္ျဖန္႔ေဝရာ၌ ျမန္မာစာကုိ အသုံးျပဳရမည္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာစာ ညံ့လွ်င္ အဓိပၸါယ္ေလးနက္သည့္ ပါဠိစာေပကုိ ျမန္မာစကားျဖင့္ လည္လည္ဝယ္ဝယ္ ရွင္းျပႏုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ကုိ ျမန္မာစာျဖင့္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေရးသားရန္မွာ သာ၍ပင္ ခတ္ပါလိမ့္မည္။ ျမန္မာရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနႏွင့္ (၁၇) ရာစုခန္႔တြင္မွ ခက္ခဲနက္နဲသည့္ အဘိဓမၼာဆုိင္ရာ ဗုဒၶက်မ္းစာအားလုံးကုိ ျမန္မာဘာသာသုိ႔ ျပန္ဆုိႏုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ထုိသုိ႔ ခက္ခဲနက္နဲသည့္ အဘိဓမၼာက်မ္းစာတုိ႔ကုိ ျမန္မာဘာသာ သက္သက္ျဖင့္ ျပန္ဆုိႏုိင္ခဲ့ျခင္းကုိပင္ ျမန္မာစာေပ တဟုန္ထုိး ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္လာမႈ၏ သေကၤတအျဖစ္ ပညာရွင္အခ်ိဳ႕က မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့ၾကသည္။
ပုဂံေခတ္မွ ကုန္းေဘာင္ေခတ္အထိ ျမန္မာစာေပ ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေစရန္ ရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ လူျပန္ေတာ္မ်ားမွ အဓိက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ ျပဳစုခဲ့ၾကသည့္ ျမန္မာစာေပႏွင့္ ပက္သက္သမွ် ပ်ိဳ႕၊ ကဗ်ာ၊ လကၤာႏွင့္ စကားေျပတုိ႔၏ လက္ရာရွင္တုိ႔ကုိ ၾကည့္လုိက္သည့္အခါ ရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ လူျပန္ေတာ္မ်ား ျဖစ္ေနသည္ကုိ ေတြ႔ရမည္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာစာေပကုိ ရဟန္းေတာ္တုိ႔က ဦးေဆာင္ခဲ့သည့္အတြက္ ေရးသားခဲ့သမွ် စာေပတုိ႔မွာလည္း သူတစ္ပါးေက်းဇူး သိတတ္မႈ၊ ငဲ့ျငာေထာက္ထားမႈ၊ ေမတၱာက႐ုဏာ၊ ဘဝလြတ္ေျမာက္မႈစသည့္ ဗုဒၶဘာသာ၏ အေငြ႔အသက္တုိ႔ ထုံမြမ္းေနခဲ့သည္။ ယခုေတာ့ ထုိသုိ႔ မဟုတ္ၿပီ။ အဂၤလိပ္ေခတ္မွစ၍ ယေန႔အခ်ိန္အထိ ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ျမန္မာစာေပ ကြ်မ္းက်င္မႈႏွင့္ စာေပေရးသားမႈ ေလွ်ာ့နည္းသြားခဲ့ပါသည္။ ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ုကုိ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေလ့လာခဲ့သည့္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနျဖင့္ ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ကုိ ေခတ္အျမင္၊ ေခတ္အေတြးျဖင့္ အမ်ားျပည္သူ သိရွိရန္ ျမန္မာစာျဖင့္ ေရးသား ခ်ျပရမည္ ျဖစ္သည္။ ထုိသုိ႔ခ်ျပရန္ ျမန္မာစာ ကြ်မ္းက်င္ဖုိ႔ လုိအပ္ပါသည္။ ပါဠိစာေပ ကြ်မ္းက်င္သည့္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနျဖင့္ ပါဠိေဝါဟာရမ်ား၊ ပါဠိသက္ေဝါဟာရမ်ား၊ ဗုဒၶစာေပ အေတြးအေခၚမ်ား လြမ္းမုိးေနသည့္ ျမန္မာစာေပကုိ ဦးေဆာင္ရန္ သင့္လွသည္။ ထုိသုိ႔ ဦးေဆာင္သူ ျဖစ္ရန္မွာ ပထမအဆင့္အေနျဖင့္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးစနစ္အတြင္း ျမန္မာစာကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုအျဖစ္ ထည့္သြင္း ျပ႒ာန္းရေပလိမ့္မည္။
စာေရးသူ အ့ံဩမဆုံး ျဖစ္မိေသာအရာကား ပါဠိပထမျပန္ႏွင့္ အစုိးရဓမၼာစရိယ ျပ႒ာန္းက်မ္းစာတုိ႔တြင္ သမုိင္းဘာသာရပ္ မပါျခင္း ျဖစ္သည္။ လူသားတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ အတိတ္ကာလက ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သမွ်ထဲမွ သင္ခန္းစာယူရန္ႏွင့္ အနာဂတ္အတြက္ အေကာင္းဆုံး ျပင္ဆင္ႏုိင္ရန္ သမုိင္းကုိ ေလ့လာဖုိ႔ လုိအပ္ပါသည္။ သမုိင္းကုိ မသိေသာသူမွာ လူအတစ္ေယာက္ႏွင့္ ျခားမည္မဟုတ္ေၾကာင္း သမုိင္းပညာရွင္ႀကီး ေဒါက္တာ သန္းထြန္းက ဆုိခဲ့သည္။ ဗုဒၶသာသနာ့သမုိင္း၊ အျခားဘာသာႀကီးတုိ႔၏ သမုိင္းဇစ္ျမစ္ကုိ ဂဃနဏ မသိေသာ ရဟန္းေတာ္တုိ႔မွာ ဘာသာျခားမ်ားႏွင့္ ေျပာဆုိေဆြးေႏြးေသာအခါ အအတစ္ေယာက္ကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မည္။ ဗုဒၶဘာသာ၏ အေနအထားကုိလည္း မွန္မွန္ကန္ကန္ အကဲျဖတ္ႏုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနျဖင့္ ျမန္မာ့သမုိင္းႏွင့္ ကမၻာ့သမုိင္းတုိ႔ကုိလည္း ေလ့လာသင့္လွသည္။ သုိ႔မွသာ မိမိတုိ႔ က်င္လည္ေနသည့္ ေခတ္ကာလႏွင့္ လုိက္ေလ်ာညီေထြ စဥ္းစားႏုိင္၊ ေဝဖန္ပုိင္းျခားႏုိင္၊ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္။ မိမိတုိ႔အေနျဖင့္ ယခုလုိ အုိင္တီေခတ္ႀကီးမွာ အရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသေခတ္က အေတြးအေခၚ အယူအဆႏွင့္ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ အားလုံးကုိ ထပ္တူ ကူးေနခ်လွ်င္ ႐ူးႏွမ္းရာ က်ေပလိမ့္မည္။
ဓမၼစကၠပဝတၱနသုတၱန္၊ အနတၱလကၡဏသုတၱန္၊ ျဗဟၼဇာလသုတၱန္ စသည့္ ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားခဲ့သည့္ ေဒသနာေတာ္တုိ႔ကုိ သမုိင္းအျမင္မပါဘဲ ေလ့လာလွ်င္ အျပည့္အဝ နားလည္ သေဘာေပါက္ႏုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တကၠသုိလ္ပညာေရးစနစ္မ်ား၌ ဗုဒၶစာေပကုိ ေလ့လာသည့္အခါ ထုိေခတ္ကာလက အိႏၵိယေနာက္ခံ သမုိင္းႏွင့္ တြဲဖတ္ေလ့လာၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ပါဠိပိဋကတ္ထဲမွ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဘဝျဖစ္ေတာ္စဥ္မ်ားမွာ ျပည့္စုံမႈမရွိ။ ဟုိတစ သည္တစ ျပန္႔ႀကဲေနသည္။ ဘုရားကုိယ္တုိင္ ေျပာျပခဲ့သည့္ သူ႔အေၾကာင္း သုတၱန္အခ်ိဳ႕ႏွင့္ သူေဟာသည့္ တရားေတာ္တုိ႔ကုိ ေလ့လာ အကဲျဖတ္ၿပီး ဗုဒၶဝင္ကုိ ပုံေဖာ္ယူၾကရျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔အျပင္ ျမတ္စြာဘုရား၏ အနီးစပ္ဆုံး ဘဝပုံရိပ္ႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တုိ႔ကုိ ပုိမုိ သိရွိႏုိင္ရန္ ဘီစီေျခာက္ရာစု အိႏၵိယႏုိင္ငံ၏ ေနာက္ခံသမုိင္းေၾကာင္းကုိ ေလ့လာဖုိ႔ လုိအပ္ပါသည္။ ထုိမွသာ ျမတ္စြာဘုရားကုိ အေၾကာက္တရားကုိ အေျခခံသည့္ တန္ခုိးရွင္ကုိးကြယ္မႈကုိ ဖယ္ရွားေပးခဲ့သူ၊ အိႏၵိယ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္း နက္နက္႐ႈိင္း႐ႈိင္း အျမစ္တြယ္ေနသည့္ လူလူခ်င္း ဇာတ္ခြဲျခားမႈစနစ္ကုိ တြန္လွန္တုိက္ဖ်က္ခဲ့သူ၊ ဘိကၡဳနီသာသနာကုိ စတင္တည္ေထာင္ျခင္းအားျဖင့္ အဖိႏွိပ္ခံ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔၏ အခြင့္အေရးကုိ ျမွင့္တင္ေပးခဲ့သူ စသည္ျဖင့္ ပုိမုိနားလည္ ၾကည္ညိဳႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္။
စာေရးသူအေနျဖင့္ ပထမျပန္ႏွင့္ အစုိးရဓမၼာစရိယ ေက်ာင္းသင္ခန္းစာထဲမွာ သမုိင္းဘာသာရပ္ကုိ သင္ၾကားခြင့္ မရခဲ့ေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာသမုိင္း၊ အျခားဘာသာႀကီးတုိ႔၏ သမုိင္း၊ ျမန္မာ့သမုိင္းႏွင့္ ကမၻာ့သမုိင္းတုိ႔ကုိ လက္လွမ္းမီွသမွ် ဖတ္႐ႈခဲ့ပါသည္။ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုုကုိ ဘက္ေပါင္းစုံမွ ေဝဖန္သုံးသပ္ႏုိင္သည့္အျပင္ နယ္ပယ္စုံမွ မည့္သည့္ပုဂၢဳိလ္မ်ိဳးႏွင့္မဆုိ အဆင္တေျပ ေျပာဆုိ ေဆြးေႏြးႏုိင္ခဲ့သည္။ သမုိင္းကုိ ေၾကညက္ေအာင္ ဖတ္႐ႈ႕ထားသူ တစ္ေယာက္အတြက္ အရာရာတုိင္းက အေပၚမွ မုိးၾကည့္ရသကဲ့သုိ႔ ထင္ရွား ျပတ္သားေနပါလိမ့္မည္။ သမုိင္းထဲမွာ ေပ်ာ္႐ြင္စရာ၊ အားတက္စရာေတြ ရွိသည္။ စိတ္အားငယ္စရာ၊ သင္ခန္းစာ ယူစရာေတြလည္း ပါလိမ့္မည္။ သမုိင္းကုိ သင္ယူျခင္းအတြက္ အေကာင္းဆုံး အက်ိဳးရလဒ္မွာ အနာဂတ္အတြက္ အေကာင္းဆုံး ျပင္ဆင္ၿပီး သမုိင္းစဥ္တြင္ အခန္႔သင့္ ေနရာယူႏုိင္ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ဗုဒၶစာေပ သင္ၾကားေရးတြင္ နာမည္ႀကီးသည့္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ ေကလနီယတကၠသုိလ္မွာ ပညာသင္ၾကားခဲ့သူ တစ္ေယာက္အေနႏွင့္ တကၠသုိလ္က ျပ႒ာန္းထားသည့္ ဘာသာရပ္တုိ႔ကုိ ဂ႐ုတစုိက္ ေလ့လာျဖစ္ခဲ့သည္။ စာေရးသူတုိ႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည့္ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္ M.A တန္းမွာ ဘာသာရပ္ ဆယ့္သုံးခု သင္ၾကားေပးသည္။ ထုိအထဲမွ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ အေနျဖင့္ ေျခာက္ဘာသာ သင္ယူရပါသည္။ သုံးဘာသာကုိ မယူမေနရဘာသာ (Compulsory Subject) အျဖစ္ သက္မွတ္ထားၿပီး က်န္သုံးဘာသာကုိေတာ့ မိမိႀကိဳက္ႏွစ္သက္ရာ ေ႐ြးခ်ယ္ႏုိင္သည္။ တကၠသုိလ္မွ သင္ၾကားေပးသည့္ ဘာသာရပ္ အားလုံးနီးပါး သမုိင္းႏွင့္ မကင္းသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္။ ထုိအထဲမွ မျဖစ္မေန ဘာသာရပ္တစ္ခုအျဖစ္ သင္ရသည့္ (Theravada Tradition: A Historical and Doctrinal Study)မွာ စာေရးသူ အႏွစ္သက္ဆုံး ဘာသာရပ္တစ္ခု ျဖစ္ခဲ့သည္။ ထုိဘာသာရပ္က ေထရဝါဒစတင္ ျဖစ္ေပၚလာပုံ၊ ေထရဝါဒပိဋကတ္၊ မဟာဝိဟာရႏွင့္ အရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသတုိ႔၏ အခန္းက႑၊ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ပါဠိ၊ ေနာက္ေပၚက်မ္းမ်ားျဖစ္သည့္ ေပဋေကာပေဒသ၊ ေနတၱိပၸကရဏႏွင့္ မိလိႏၵပဥွာစစ္တမ္း၊ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္၊ သစၥာေလးပါး၊ နိဗၺာန္စသည့္ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ၏ အစဥ္အလာ၊ စံတုိ႔ကုုိ ပိဋကတ္က်မ္းစာ အကုိးအကားမ်ားအျပင္ သမုိင္းအျမင္ျဖင့္ပါ ခ်ည္းကပ္ သင္ၾကားေပးေသာေၾကာင့္ အသိသစ္၊ အေတြးသစ္တုိ႔ တုိးခဲ့ရသည္။ ထုိႏွစ္က တကၠသုိလ္မွ သင္ၾကားေပးသည့္ ဘာသာရပ္တုိ႔ကုိ ေလ့လာအၿပီး သမုိင္းကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုအေနႏွင့္ အေလးထား သင္ၾကားသင့္ေၾကာင္း ပုိၿပီး နားလည္လာခဲ့ပါသည္။
ျမန္မာရဟန္းေတာ္အမ်ားစု တက္ေရာက္ ပညာသင္ၾကားေနသည့္ ေကလနီယတကၠသုိလ္၏ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းမ်ားကား တစ္ႏွစ္ႏွင့္ တစ္ႏွစ္ ပုံစံမတူ။ ၂၀၀၉-ခုႏွစ္ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းမွာ စာေရးသူ တက္ေရာက္ခဲ့သည့္ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္က ဘာသာရပ္အခ်ိဳ႕ကုိ ျဖဳတ္ၿပီး ဘာသာရပ္အသစ္တုိ႔ျဖင့္ အစားထုုိးခဲ့သည္။ ေမဂ်ာေ႐ြးခ်ယ္မႈ ပုံစံကုိလည္း ျပင္ဆင္ သက္မွတ္ထားပါသည္။ ၂၀၁၀ အတြက္လည္း သင္႐ုိးညႊန္းတမ္း အနည္းငယ္ ေျပာင္းလဲထားတာ သတိထားမိသည္။ ထုိသုိ႔ လုိအပ္သလုိ ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ရွိျခင္းသည္ပင္ ဤတကၠသုိလ္၏ ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္တစ္ခုအျဖစ္ ေကာက္ခ်က္ခ်မိသည္။ “ေလာကႀကီးက အေျပာင္းအလဲကုိ မုန္းတီးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအေျပာင္းအလဲကပဲ တုိးတက္မႈကုိ ယူေဆာင္လာတယ္” Charles Ketterring ဆုိသည့္ အေမရိကန္ စြန္႔ဦးတီထြင္ လုပ္ငန္းရွင္ႀကီး ေျပာခဲ့ေသာစကား…။ ျမန္မာရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးစနစ္ကုိ စဥ္းစားမိတုိင္း နာမည္ေက်ာ္ လုပ္ငန္းရွင္ႀကီး ေျပာခဲ့သည့္ ထုိစကားေလးကုိ အၿမဲ ၾကားေယာင္မိသည္။ အေျပာင္းအလဲဟုဆုိေသာ္လည္း ေျပာင္းလဲတုိင္း ေကာင္းမည္ေတာ့ မဟုတ္။ သုိ႔ေသာ္ ေခတ္၊ စနစ္ႏွင့္ လုိက္ေလွ်ာညီေထြရွိမည့္ လုိအပ္ေသာ အေျပာင္းအလဲကုိေတာ့ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ျပဳလုပ္ရမည္။ သုိ႔မွသာ ထုိအေျပာင္းအလဲမ်ားမွ တဆင့္ တုိးတက္မႈကုိ ျမင္ေတြ႔ႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္။
၂၀၀၉- ခုႏွစ္ ဇြန္လက သီရိလကၤာႏုိင္ငံတြင္ ပညာသင္ေနၾကသည့္ ျမန္မာရဟန္းေတာ္တုိ႔အတြက္ Debate သင္တန္းတစ္ခု ႏွစ္ပတ္ၾကာ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ဒီဘိတ္ (Debate) ဆုိသည္မွာ အေျဖတစ္ခုရရန္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကုိ တစ္ဖက္ႏွင့္တစ္ဖက္ သူႏုိင္ကုိယ္ႏုိင္ ေဆြးေႏြးျငင္းခုံ အေျဖရွာနည္း ျဖစ္သည္။ စကၤာပူႏုိင္ငံ ေရာက္ေနသည့္ ျမန္မာဒကာမတစ္ဦးမွ လာေရာက္ သင္တန္းပုိ႔ခ်ေပးခဲ့ၿပီး ရဟန္းေတာ္ အပါး သုံးဆယ္ေက်ာ္ တက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ထုိသင္တန္းကာလအတြင္း “ရဟန္းေတာ္မ်ား အဂၤလိပ္စာ သင္သင့္၊ မသင္သင့္” “သက္သတ္လြတ္ စားသင့္၊ မစားသင့္” “ပိဋကတ္သုံးပုံကုိ အာဂုံ ေဆာင္သင့္၊ မေဆာင္သင့္” စသည့္ ေခါင္းစဥ္တုိ႔ျဖင့္ လက္ေတြ႔ ဒီဘိတ္ပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။
ဒီဘိတ္ထဲက ပညာေရးစနစ္
ထုိ ဒီဘိတ္ပြဲမ်ားအတြင္း စိတ္ဝင္စားစရာ အေကာင္းဆုံးႏွင့္ အားအစုိက္ရဆုံးမွာ “ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးစနစ္ကုိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲသင့္သည္” ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ Policy Debate ျပဳလုပ္ခဲ့စဥ္က ျဖစ္သည္။ ေပၚလစီဒီဘိတ္တုိ႔၏ ထုံးစံအတုိင္း ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးစနစ္ကုိ ေျပာင္းလဲရန္အတြက္ စနစ္တက် စီမံကိန္းေရးဆြဲကာ ကုိယ့္ Plan ကုိ တင္္ျပၾကရသည္။ Affirmative (အဆုိျပဳ) ဘက္မွ Plan တစ္ခု တင္သြင္းၿပီး Negative (ျငင္းဆုိ) အဖြဲ႔မွ ထုိ Plan ၏ အားနည္းခ်က္၊ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္တုိ႔ကုိ ေထာက္ျပကာ ၎တုိ႔၏ Counter Plan ကုိလည္း တင္သြင္းၾကရသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ တစ္ဖက္က တင္သြင္းထားသည့္ ပညာေရးစီမံကိန္းကုိ အျခားတစ္ဖက္က အားနည္းခ်က္၊ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္တုိ႔ကုိ ေထာက္ျပကာ ပုိမုိေကာင္းမြန္ေသာ မိမိတုိ႔၏ ပညာေရး အစီအမံတုိ႔ကုိ တင္ျပၾကရသည္။ ဒီဘိတ္တစ္ပြဲလွ်င္ (Affirmative) အဆုိျပဳအဖြဲ႔ႏွင့္ (Negative) ျငင္းဆုိအဖြဲ႔ဟူ၍ ႏွစ္ဖြဲ႔ အျပန္ျပန္ အလွန္လွန္ ေဆြးေႏြးျငင္းခုံၾကရၿပီး တစ္ဖြဲ႔လွ်င္ သုံးပါးစီ ပါဝင္သည္။ စာေရးသူတို႔အေနႏွင့္ ဤေခါင္းစဥ္ျဖင့္ပင္ ဒီဘိတ္ပြဲ ႏွစ္ခု ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။
ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးစနစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ ပက္သက္၍ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ထုိဒီဘိတ္ပြဲ ႏွစ္ခုမွ အဆုိျပဳ၊ ျငင္းဆုိ အဖြဲ႔ေလးခုလုံး အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ကုိ အဓိကထား တင္ျပသြားၾကသည္။ ထုိအခ်က္မ်ားမွာ (၁) ျပင္ဆင္ေရး (၂) ျဖည့္စြက္ေရးတုိ႔ ျဖစ္သည္။ ပ်မ္းမွ်အသက္ ႏွစ္ဆယ့္ရွစ္ႏွစ္အ႐ြယ္သာ ရွိၾကဦးမည့္ စာေရးသူတုိ႔ကား ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ျခင္း မရွိဘဲ ခရီးႏွင္လာခဲ့သည့္ ပထမျပန္ႏွင့္ ဓမၼာစရိယ ျပ႒ာန္းက်မ္းစာတုိ႔ကုိ မိမိတုိ႔စိတ္တုိင္းက် ျပင္ဆင္၊ ျဖည့္စြက္ခဲ့ၾကသည္။ ျပင္ဆင္ေရးႏွင့္ ပက္သက္၍ အမ်ားစုက ဗုဒၶစာေပ ေလ့လာဖုိ႔အတြက္ ၾကားခံဘာသာတစ္ခုသာ ျဖစ္သည့္ သဒၵါကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုမက အသားေပး ျပ႒ာန္းထားျခင္းကုိ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ၾကပါသည္။ အမွန္အားျဖင့္ သဒၵါဆုိသည္မွာ ဘုရားေဟာ ပိဋကတ္သုံးပုံသုိ႔ ဝင္ေရာက္ရာ တံခါးဝ တစ္ခုသာ ျဖစ္ပါသည္။ မိမိတုိ႔မွာ ပိဋကတ္သုံးပုံသုိ႔ ခ်က္ခ်င္း မဝင္ေသးဘဲ ထုိတံခါးေပါက္ကုိ ဘက္ေပါင္းစုံမွ ေသခ်ာ၊ မေသခ်ာ စိစစ္ရင္း အခ်ိန္ေတြ ကုန္ခဲ့ၾကသည္။ တံခါးေပါက္ကုိ စိစစ္အၿပီး ပိဋကတ္ပင္လယ္ကုိ ကူးခတ္ေတာ့မည္ဆုိေတာ့ လူက ဖတ္ဖတ္ေမာေနၿပီ။
ဘာသာစကားတစ္ခုကုိ ေလ့လာရာတြင္ ေခတ္သစ္ သင္ၾကားေရးစနစ္က (Four Skills) ကြ်မ္းက်င္မႈ ေလးမ်ိဳးကုိ ဟန္ခ်က္ညီညီ အသုံးျပဳကာ သင္ၾကားေပးသည္။ စာဖတ္စြမ္းရည္ (Reading Skill)၊ ေရးသားမႈစြမ္းရည္ (Writing Skill)၊ နားေထာင္မႈစြမ္းရည္ (Listening Skill)ႏွင့္ စကားေျပာစြမ္းရည္ (Speaking Skill)တုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ထုိေလးမ်ိဳးလုံးမွာ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု အမွီသဟဲ ျပဳေနၾကသည္။ လက္ရွိ ပါဠိဆုိင္ရာ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းမ်ားအရ စာဖတ္စြမ္းရည္ (Reading Skill)အတြက္ ေျပာစရာ မလုိေသာ္လည္း က်န္သည့္ စြမ္းရည္မ်ား ခ်ိဳ႕ငဲ့ေနသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္။ ပါဠိစာေပ သင္ၾကားရာ၌ ထုိကြ်မ္းက်င္မႈ ေလးမ်ိဳးကုိသာ အခ်ိဳးညီညီ ေပါင္းစပ္ေပးႏုိင္လွ်င္ ျမန္မာရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ႀကိဳးစားမႈမ်ိဳးျဖင့္ ဗုဒၶစာေပတက္ကြ်မ္းမႈမွာ ကမၻာ့အလယ္ လက္ခေမာင္း ခတ္ႏုိင္ပါလိမ့္မည္။
အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔က သုတၱန္ပိဋကတ္မွ အဓိကေဒသနာေတာ္တုိ႔ကုိ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းထဲ ထည့္သြင္း ျပ႒ာန္းသင့္ေၾကာင္း အႀကံျပဳသည္။ အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔က အဘိဓာန္ကုိ လက္လြတ္က်က္ခုိင္းသည့္ သင္ၾကားေရးစနစ္ကုိ ေထာက္ျပသည္။ မွန္ပါသည္။ အဘိဓာန္ကုိ လက္လြတ္က်က္ခုိင္းသည့္ ႏုိင္ငံဟူ၍ ျမန္မာႏုိင္ငံ တစ္ႏုိင္ငံသာ ရွိေပလိမ့္မယ္။ အဘိဓာန္ဆုိသည္မွာ ကုိယ္သိခ်င္သည့္ စကားလုံးတုိ႔ကုိ လွန္ေလွာၾကည့္႐ုံသာ အသုံးျပဳရသည့္ ရည္ညႊန္းစာအုပ္ထက္ မပုိ။ အဘိဓာန္စာအုပ္ထဲမွ ဂါထာ ရာေပါင္း မ်ားစြာကုိ ဘာမသိ ညာမသိ အလြတ္က်က္မွတ္ခဲ့ရသည့္ အျဖစ္ကုိ စဥ္းစားမိတုိင္း မိမိကုိယ္ကုိ မိမိ ျပန္လည္ သနားမိေသးေတာ့သည္။
လက္ရွိ သင္ၾကားေရးစနစ္ႏွင့္ ပက္သက္၍ (၂၀၀၉) ခုႏွစ္ မတ္လက က်င္းပခဲ့သည့္ သီတဂူ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ေထရဝါဒဗုဒၶတကၠသုိလ္မ်ား ညီလာခံတြင္ ျမန္မာပါဠိပညာရွင္အခ်ိဳ႕ ေဆြးေႏြး သြားခဲ့ၾကသည္။ (၂၀၀၈) ခုႏွစ္က ရန္ကုန္ န.ပ.သ တကၠသုိလ္တြင္လည္း ထုိအေၾကာင္းကုိပင္ ပါဠိပညာရွင္ ျမန္မာရဟန္းေတာ္တုိ႔ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကေၾကာင္းလည္း သိရသည္။ မည္သုိ႔ဆုိေစ ထုိကဲ့သုိ႔ေသာ ေဆြးေႏြးေျပာဆုိမႈမ်ားက အနာဂတ္တြင္ ပုိမုိေကာင္းမြန္ေသာ ပညာေရးစနစ္သစ္ကုိ ေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္လိမ့္မည္ဟု ယုံၾကည္ပါသည္။ စာေရးသူသည္ ပါဠိပညာရွင္မဟုတ္၊ ပါဠိသဒၵါႏွင့္ ပက္သက္၍ နက္နက္နဲနဲ သိသူ မဟုတ္ေသာ္လည္း လက္ရွိ ပညာေရးစနစ္မွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္၊ အားနည္းခ်က္မ်ား ရွိေနေၾကာင္းကုိေတာ့ ကုိယ္ေတြ႔ျဖစ္၍ ေကာင္းေကာင္း သိခဲ့ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဤေဆာင္းပါး၌ လက္ရွိပညာေရးစနစ္ ျပင္ဆင္ေရးကိစၥကုိ ပါဠိပညာရွင္တုိ႔၏ တာဝန္အျဖစ္ ခ်န္ထားခဲ့ပါမည္။ စာေရးသူအေနျဖင့္ လုိအပ္ေနသည့္ ဘာသာရပ္အသစ္မ်ား ျဖည့္စြက္ေရးကိစၥကုိသာ အဓိကထား ေဆြးေႏြးခ်င္ပါသည္။
ဒီဘိတ္ပြဲမွာ လက္ရွိပညာေရးစနစ္အတြင္း ဘာသာရပ္အသစ္မ်ား ျဖည့္စြက္ေရးႏွင့္ ပက္သက္၍ အဂၤလိပ္စာ၊ ျမန္မာစာ၊ သမုိင္း၊ သခ်ာၤ၊ ဒႆနိက၊ သိပၸံ၊ ပထဝီဝင္ စသည္ စသည္ျဖင့္ မိမိတုိ႔၏ ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားကုိ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးျပကာ ေဆြးေႏြးသြားခဲ့ၾကသည္။ ျဖည့္စြက္ေရးႏွင့္ ပက္သက္၍ အဆုိျပဳ၊ ျငင္းဆုိ ေလးဖြဲ႔လုံး တူညီစြာ တင္ျပသြားသည့္ ဘာသာရပ္အသစ္ သုံးမ်ိဳး ထြက္လာပါသည္။ ထုိသုံးမ်ိဳးမွာ အဂၤလိပ္စာ၊ ျမန္မာစာႏွင့္ သမုိင္းတုိ႔ ျဖစ္သည္။ အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔လွ်င္ သုံးပါးစီ ဖြဲ႔စည္းထားသည္။ သက္ဆုိင္ရာအဖြဲ႔မွ အေၾကာင္းအရာတစ္ခု တင္ျပလုိလွ်င္ အဖြဲ႔ဝင္သုံးပါးလုံး သေဘာတူရန္ လုိအပ္ပါသည္။ သုံးပါးအဖြဲ႔ ေလးဖြဲ႔လုံးက ကြဲျပားျခားနားေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္တုိ႔ျဖင့္ ထုိဘာသာရပ္အသစ္ သုံးခုကုိ ယခုလက္ရွိ ပညာေရးစနစ္အတြင္း ထည့္သြင္း ျပ႒ာန္းဖုိ႔ တင္ျပခဲ့ၾကသည္။ ဤေဆာင္းပါး၌ စာေရးသူအေနျဖင့္္ ထုိဘာသာရပ္သုံးခုကုိသာ ဆန္းစစ္ျပလုိုျခင္း ျဖစ္သည္။
အဂၤလိပ္စာ
ျမတ္စြာဘုရားသည္ တရားေဟာသည့္အခါ မဇၥ်ိမေဒသ၌ လူတန္းစားေပါင္းစုံ ေျပာဆုိသည့္ ပါဠိဘာသာ (မဂဓ)ကုိ ေ႐ြးခ်ယ္ အသုံးျပဳခဲ့သည္။ ပါဠိဘာသာမွာ သူ႔ေမြးရပ္ေျမ၌ ေျပာဆုိသည့္ ဘာသာစကားမဟုတ္။ သူေဟာသည့္ တရားေတာ္တုိ႔ကုိ သကၠတဘာသာျဖင့္သာ မွတ္တမ္းတင္ရန္ တင္ျပလာသည့္ အဆုိကုိလည္း ပယ္ခ်ခဲ့သည္။ သကၠတဘာသာမွာ ထုိေခတ္က ပညာတတ္ အထက္တန္းလႊာသုံး ဘာသာစကားျဖစ္ၿပီး သာမန္ လူတန္းစားတုိ႔ အလွမ္းမမွီႏုိင္သည့္ ဘာသာစကားတစ္ခု ျဖစ္သည္။ လူသားတုိင္းကုိ တရားအျမင္ ရေစခ်င္သည့္ ျမတ္စြာဘုရားအေနျဖင့္ လူအမ်ား အသုံးျပဳသည့္ ဘာသာစကားတစ္ခုကုိ ေ႐ြးခ်ယ္ အသုံးျပဳဖုိ႔ လုိအပ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္လည္း တရားေဟာရာ၌ ပါဠိဘာသာကုိ အဓိကထား အသုံးျပဳခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ကုိ ကမၻာအႏွံ႔ ျပန္႔ပြားေစခ်င္သည့္ မိမိတုိ႔အေနျဖင့္ ပညာရွင္မ်ားသာ အသုံးျပဳႏုိင္ၿပီး Dead Language ျဖစ္ေနသည့္ ပါဠိဘာသာျဖင့္ ျဖန္႔ေဝၾကမည္လား။ မိမိတုိ႔၏ ကုိယ္ပုိင္စကားျဖစ္သည့္ ျမန္မာ ဘာသာျဖင့္ ျဖန္႔ေဝၾကမည္လား။ မျဖစ္ႏုိင္ပါ။ ထုိသုိ႔ျဖစ္လွ်င္ ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ကုိ ကမၻာျပန္႔ေအာင္လုပ္ဖုိ႔ တစ္ခုတည္းေသာ နည္းလမ္းမွာ ျမတ္စြာဘုရား၏ လမ္းစဥ္ကုိ လုိက္ရန္ျဖစ္သည္။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ သူရွာေဖြ ေတြ႔ရွိထားသည့္ အၿမိဳက္တရားကုိ ျဖန္႔ေဝရန္ ထုိေခတ္ထုိကာလက လူအမ်ားစု ေျပာဆုိသည့္ ပါဠိဘာသာကုိ ၾကားခံ ဘာသာစကားအျဖစ္ အသုံးျပဳခဲ့သည္။ ထုိ႔အတူ စာေရးသူတုိ႔လည္း မိမိတုိ႔ ေခတ္တြင္ လူအမ်ားစု အသုံးျပဳေနသည့္ ဘာသာစကားကုိ ေျပာဆုိကာ ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ကုိ ျဖန္႔ေဝရမည္ ျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံတကာသုံး၊ အင္တာနက္သုံး ဘာသာစကားျဖစ္သည့္ အဂၤလိပ္စာမွာ ကမၻာသုံး၊ အမ်ားသုံး ျဖစ္ေနသည္မွာ ထင္ရွားသည္။ ထုိသုိ႔ဆုိလွ်င္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနျဖင့္ အဂၤလိပ္စာကုိ မျဖစ္မေန သင္ရေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ မိမိ ေျပာခ်င္ေနသည့္ ထုိအေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ သူငယ္ခ်င္းက သူ႔ေဆာင္းပါးမွာ ပါေအာင္ ေျပာသြားခဲ့ၿပီးျဖစ္၍ စာေရးသူအေနျဖင့္ အက်ယ္တဝင့္ ေရးရန္ မလုိေတာ့ပါ။
ျမန္မာစာ
ေနာက္တစ္ခု… ျမန္မာစာ။ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ စနစ္သစ္ ပရိယတၱိပညာေရးစီမံကိန္းအရ ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးအတြက္ ပရိယတၱိပညာေရးမူေလးခ်က္ ခ်မွတ္ခဲ့ရာ ရဟန္းေတာ္မ်ား ျမန္မာစာေပ အေရးအသား ေတာ္ေစေရးဟူေသာ မူတစ္ခ်က္ ပါဝင္ခဲ့သည္။ ထုိစနစ္သစ္ပညာေရးစီမံကိန္းအရ မူ၊ငယ္၊လတ္၊ႀကီးဟူေသာ ပထမျပန္စာေမးပြဲမ်ားအတြက္ ျမန္မာစာကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုအေနျဖင့္ ျပ႒ာန္းေပးခဲ့သည္။ ျမန္မာစာဘာသာရပ္၌ အရွင္မဟာရ႒သာရ၊ စဥ့္ပါဆရာေတာ္၊ လယ္တီဆရာေတာ္၊ မန္လည္ဆရာေတာ္စသည့္ ရဟန္းပညာရွင္တုိ႔၏ ပ်ိဳ႕ကဗ်ာတုိ႔ကုိ ျမည္းစမ္းခြင့္ ရသည့္အျပင္ မင္းဘူးဆရာေတာ္ ဦးဩဘာသ၊ က်ီးသဲေလးထပ္ဆရာေတာ္တုိ႔၏ ျမန္မာစကားေျပ အေရးအသားတုိ႔ကုိလည္း ေလ့လာအကဲခတ္ခြင့္ ရခဲ့သည္။ ျမန္မာစာလုံးေပါင္း သတ္ပုံ၊ ခက္ဆစ္၊ ဝါက်စီ၊ စာစီစာကုံးစသည့္ ျမန္မာစာ အေရးအသားေတာ္ေစမည့္ သင္ခန္းစာမ်ားလည္း ပါဝင္ခဲ့သည္။ ပထမျပန္အတန္းမ်ားတြင္ ျပ႒ာန္းခဲ့သည့္ ျမန္မာစာဘာသာမွာ ျပည့္စုံလုံေလာက္မႈ မရွိခဲ့ေသာ္လည္း ျမန္မာစာေပကုိ ဆက္လက္ေလ့လာရန္ လမ္းစ ေဖာ္ေပးႏုိင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္မွစ၍ ျမန္မာစာအစား ဇာတကဘာသာရပ္ကုိ အစားထုိးလုိက္သည္။ လူပုဂၢဳိလ္တုိ႔အေနႏွင့္ သူငယ္တန္းမွစ၍ ေဒါက္တာဘြဲ႔အထိ ျမန္မာစာကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုအေနျဖင့္ သင္ေနၾကခ်ိန္တြင္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အတြက္ အဘယ့္ေၾကာင့္ ျမန္မာစာကုိ ျဖဳတ္ပယ္ခဲ့သည္ကုိ နားမလည္ႏုိင္ေအာင္ ျဖစ္ရသည္။ စာေရးသူသည္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ပထမႀကီးတန္း ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ျမန္မာစာကုိ မူ၊ငယ္၊လတ္၊ႀကီး ေလးတန္းလုံး၌ သင္ၾကားခြင့္ ရခဲ့သူတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ ကံေကာင္းခဲ့သည္။ ထုိအတြက္လည္း မိမိကုိယ္ကုိ မိမိ အၿမဲဂုဏ္ယူေလ့ရွိပါသည္။
ျမန္မာစာအေၾကာင္း စဥ္းစားေလတုိင္း ဆယ္တန္းေက်ာင္းသူတစ္ေယာက္ကုိ ရည္းစားစာ ေပးခဲ့သည့္ ကုိရင္ႀကီးအေၾကာင္းက ေခါင္းထဲ အၿမဲ ဝင္လာတတ္သည္။ စာေရးသူအသိ ထုိကုိရင္ႀကီးမွာ ျမန္မာစာမပါသည့္ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းျဖင့္ အႀကီးတန္း ေအာင္ျမင္ခဲ့သူျဖစ္၍ ျမန္မာစာကုိ တသီးတသန္႔ သင္ၾကားခြင့္ မရခဲ့ပါ။ လူငယ္တုိ႔၏ ဘာသာဘာဝအတုိင္း ဇာတိ႐ြာက ဆယ္တန္းေက်ာင္းသူ အပ်ိဳေခ်ာတစ္ေယာက္ကုိ ခ်စ္ႀကိဳက္ေနခဲ့သည္။ ပါးစပ္က ဖြင့္မေျပာရဲသူဆုိေတာ့ စာလႊာျဖင့္ ခ်စ္ခြင့္ပန္သည္။ မိန္းကေလးက သူ႔ေပးသည့္စာကုိ ယူသြားပါသည္။ ကုိရင္ႀကီးကား ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ အျပည့္ျဖင့္ ေစာင့္စားရင္း ေပ်ာ္႐ြင္ေနခဲ့သည္။ ဆယ္တန္းေက်ာင္းသူ မိန္းကေလးကား ရက္စက္လွသည္။ ေနာက္တစ္ေန႔မနက္ ကုိရင္ႀကီး ေပးခဲ့သည့္ ရည္းစားစာကုိ လူအမ်ား ျမင္ေအာင္ လူတကာ ေရလာခတ္သည့္ ေရတြင္းမွာ သြားကပ္ထားလုိက္သည္။ ပုိဆုိးသည္ကား ကုိရင္ႀကီးစာထဲမွ သတ္ပုံအမွားမ်ားေအာက္မွာ မွင္နီတားၿပီး “သတ္ပုံမွန္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါဦး” ဟု ေရးထားျခင္း ျဖစ္သည္။
မဂၢဇင္း၊ ဂ်ာနယ္တုိ႔တြင္ ရဟန္းေတာ္အခ်ိဳ႕၏ အေတြးထက္ထက္ ဘာသာေရးေဆာင္းပါးတုိ႔ကုိ ဖတ္႐ႈရေတာ့ သူတုိ႔ကုိ ဂုဏ္ယူအားက်စိတ္ ျဖစ္မိသည္။ ထုိရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ေနာက္ေၾကာင္း အတၳဳပၸတၱိကုိ စူးစမ္းၾကည့္ေသာအခါ ႏုိင္ငံေတာ္ပရိယတၱိသာသာနာ့တကၠသုိလ္ထြက္မ်ား ျဖစ္ေနေၾကာင္း သိရသည္။ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာမ်ားေပၚမွ လူအဖတ္မ်ားၿပီး အေရးအသား ေကာင္းမြန္သည့္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ဝက္ဆုိက္တုိ႔ကုိ လည္ပတ္သည့္အခါတုိင္း ထုိဆုိက္ဖန္တီးရွင္တုိ႔၏ ေကာက္ေၾကာင္းကုိ ေျခရာခံၾကည့္မိသည္။ ထုိသူတုိ႔မွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ သာသနာ့တကၠသုိလ္ထြက္မ်ား ျဖစ္ေနပါသည္။ အေၾကာင္းကုိ ရွာၾကည့္ေသာ အခါ ထုိအရွင္တုိ႔မွာ တကၠသုိလ္တက္စဥ္ ေလးႏွစ္လုံး ျမန္မာစာႏွင့္ ျမန္မာစာေပ (Myanmar Language and literature)ကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုအေနျဖင့္ သင္ၾကားခဲ့ရသည့္အျပင္ ဘြဲ႔ရရန္အတြက္ ျမန္မာစာျဖင့္ က်မ္းတစ္ေဆာင္၊ ေပတစ္ဖြဲ႔ ေရးခဲ့ရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ပထမျပန္အတန္းမ်ားတြင္သာ ျမန္မာစာကုိ အေျခခံသေဘာမ်ိဳး သင္ခဲ့ရၿပီး ျမန္မာစာမပါသည့္ အစုိးရဓမၼာစရိယတန္းကုိ ႀကိဳးစားပမ္းစား ေျဖဆုိခဲ့ရသည့္ စာေရးသူတုိ႔အေနႏွင့္ တကယ္တမ္း လုပ္ငန္းခြင္ ဝင္ၾကေသာအခါ သာသနာ့တကၠသုိလ္ထြက္မ်ားထက္ ေျခတစ္လွမ္း ေနာက္က် က်န္ေနခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာစာမပါသည့္ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းကုိ သင္ခဲ့ရသည့္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အတြက္ကား ျမန္မာစာေပႏွင့္ ပက္သက္၍ ေျခလွမ္းေပါင္းမ်ားစြာ ေနာက္က်က်န္ခဲ့မွာ ေသခ်ာလွသည္။
ျမန္မာစာသည္ ျမန္မာတုိ႔အတြက္ မိခင္ဘာသာစကား ျဖစ္သည္။ ကုိယ့္မိခင္ ဘာသာစကားကုိ ကြ်မ္းက်င္မႈ မရွိလွ်င္ ပါဠိ၊ အဂၤလိပ္၊ တ႐ုတ္စသည့္ ဘာသႏၲရစာေပကုိ ေလ့လာရာ၌ အျပည့္အဝ နားလည္ႏုိင္၊ ခံစားႏုိင္မည္ မဟုတ္။ မိခင္ဘာသာစကားကုိ ကြ်မ္းက်င္ပုိင္ႏုိင္လွ်င္ အျခားဘာသာစကားတစ္ခုကုိ သင္ၾကားရာ၌ ငါးဆယ္ရာခုိင္ႏႈန္း အေထာက္အကူျပဳသည္ဟုပင္ ဘာသာေဗဒပညာရွင္အခ်ိဳ႕က ဆုိသည္။ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနျဖင့္ ကုိယ္သင္ၾကားခဲ့သည့္ ပါဠိစာေပထဲမွ ျမတ္ဗုဒၶ၏ ဓမၼတုိ႔ကုိ ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔အား ျပန္လည္ျဖန္႔ေဝရာ၌ ျမန္မာစာကုိ အသုံးျပဳရမည္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာစာ ညံ့လွ်င္ အဓိပၸါယ္ေလးနက္သည့္ ပါဠိစာေပကုိ ျမန္မာစကားျဖင့္ လည္လည္ဝယ္ဝယ္ ရွင္းျပႏုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ကုိ ျမန္မာစာျဖင့္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေရးသားရန္မွာ သာ၍ပင္ ခတ္ပါလိမ့္မည္။ ျမန္မာရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနႏွင့္ (၁၇) ရာစုခန္႔တြင္မွ ခက္ခဲနက္နဲသည့္ အဘိဓမၼာဆုိင္ရာ ဗုဒၶက်မ္းစာအားလုံးကုိ ျမန္မာဘာသာသုိ႔ ျပန္ဆုိႏုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ထုိသုိ႔ ခက္ခဲနက္နဲသည့္ အဘိဓမၼာက်မ္းစာတုိ႔ကုိ ျမန္မာဘာသာ သက္သက္ျဖင့္ ျပန္ဆုိႏုိင္ခဲ့ျခင္းကုိပင္ ျမန္မာစာေပ တဟုန္ထုိး ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္လာမႈ၏ သေကၤတအျဖစ္ ပညာရွင္အခ်ိဳ႕က မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့ၾကသည္။
ပုဂံေခတ္မွ ကုန္းေဘာင္ေခတ္အထိ ျမန္မာစာေပ ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေစရန္ ရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ လူျပန္ေတာ္မ်ားမွ အဓိက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ ျပဳစုခဲ့ၾကသည့္ ျမန္မာစာေပႏွင့္ ပက္သက္သမွ် ပ်ိဳ႕၊ ကဗ်ာ၊ လကၤာႏွင့္ စကားေျပတုိ႔၏ လက္ရာရွင္တုိ႔ကုိ ၾကည့္လုိက္သည့္အခါ ရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ လူျပန္ေတာ္မ်ား ျဖစ္ေနသည္ကုိ ေတြ႔ရမည္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာစာေပကုိ ရဟန္းေတာ္တုိ႔က ဦးေဆာင္ခဲ့သည့္အတြက္ ေရးသားခဲ့သမွ် စာေပတုိ႔မွာလည္း သူတစ္ပါးေက်းဇူး သိတတ္မႈ၊ ငဲ့ျငာေထာက္ထားမႈ၊ ေမတၱာက႐ုဏာ၊ ဘဝလြတ္ေျမာက္မႈစသည့္ ဗုဒၶဘာသာ၏ အေငြ႔အသက္တုိ႔ ထုံမြမ္းေနခဲ့သည္။ ယခုေတာ့ ထုိသုိ႔ မဟုတ္ၿပီ။ အဂၤလိပ္ေခတ္မွစ၍ ယေန႔အခ်ိန္အထိ ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ျမန္မာစာေပ ကြ်မ္းက်င္မႈႏွင့္ စာေပေရးသားမႈ ေလွ်ာ့နည္းသြားခဲ့ပါသည္။ ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ုကုိ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေလ့လာခဲ့သည့္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနျဖင့္ ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔ကုိ ေခတ္အျမင္၊ ေခတ္အေတြးျဖင့္ အမ်ားျပည္သူ သိရွိရန္ ျမန္မာစာျဖင့္ ေရးသား ခ်ျပရမည္ ျဖစ္သည္။ ထုိသုိ႔ခ်ျပရန္ ျမန္မာစာ ကြ်မ္းက်င္ဖုိ႔ လုိအပ္ပါသည္။ ပါဠိစာေပ ကြ်မ္းက်င္သည့္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနျဖင့္ ပါဠိေဝါဟာရမ်ား၊ ပါဠိသက္ေဝါဟာရမ်ား၊ ဗုဒၶစာေပ အေတြးအေခၚမ်ား လြမ္းမုိးေနသည့္ ျမန္မာစာေပကုိ ဦးေဆာင္ရန္ သင့္လွသည္။ ထုိသုိ႔ ဦးေဆာင္သူ ျဖစ္ရန္မွာ ပထမအဆင့္အေနျဖင့္ ရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးစနစ္အတြင္း ျမန္မာစာကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုအျဖစ္ ထည့္သြင္း ျပ႒ာန္းရေပလိမ့္မည္။
သမုိင္း
စာေရးသူ အ့ံဩမဆုံး ျဖစ္မိေသာအရာကား ပါဠိပထမျပန္ႏွင့္ အစုိးရဓမၼာစရိယ ျပ႒ာန္းက်မ္းစာတုိ႔တြင္ သမုိင္းဘာသာရပ္ မပါျခင္း ျဖစ္သည္။ လူသားတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ အတိတ္ကာလက ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သမွ်ထဲမွ သင္ခန္းစာယူရန္ႏွင့္ အနာဂတ္အတြက္ အေကာင္းဆုံး ျပင္ဆင္ႏုိင္ရန္ သမုိင္းကုိ ေလ့လာဖုိ႔ လုိအပ္ပါသည္။ သမုိင္းကုိ မသိေသာသူမွာ လူအတစ္ေယာက္ႏွင့္ ျခားမည္မဟုတ္ေၾကာင္း သမုိင္းပညာရွင္ႀကီး ေဒါက္တာ သန္းထြန္းက ဆုိခဲ့သည္။ ဗုဒၶသာသနာ့သမုိင္း၊ အျခားဘာသာႀကီးတုိ႔၏ သမုိင္းဇစ္ျမစ္ကုိ ဂဃနဏ မသိေသာ ရဟန္းေတာ္တုိ႔မွာ ဘာသာျခားမ်ားႏွင့္ ေျပာဆုိေဆြးေႏြးေသာအခါ အအတစ္ေယာက္ကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မည္။ ဗုဒၶဘာသာ၏ အေနအထားကုိလည္း မွန္မွန္ကန္ကန္ အကဲျဖတ္ႏုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အေနျဖင့္ ျမန္မာ့သမုိင္းႏွင့္ ကမၻာ့သမုိင္းတုိ႔ကုိလည္း ေလ့လာသင့္လွသည္။ သုိ႔မွသာ မိမိတုိ႔ က်င္လည္ေနသည့္ ေခတ္ကာလႏွင့္ လုိက္ေလ်ာညီေထြ စဥ္းစားႏုိင္၊ ေဝဖန္ပုိင္းျခားႏုိင္၊ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္။ မိမိတုိ႔အေနျဖင့္ ယခုလုိ အုိင္တီေခတ္ႀကီးမွာ အရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသေခတ္က အေတြးအေခၚ အယူအဆႏွင့္ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ အားလုံးကုိ ထပ္တူ ကူးေနခ်လွ်င္ ႐ူးႏွမ္းရာ က်ေပလိမ့္မည္။
ဓမၼစကၠပဝတၱနသုတၱန္၊ အနတၱလကၡဏသုတၱန္၊ ျဗဟၼဇာလသုတၱန္ စသည့္ ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားခဲ့သည့္ ေဒသနာေတာ္တုိ႔ကုိ သမုိင္းအျမင္မပါဘဲ ေလ့လာလွ်င္ အျပည့္အဝ နားလည္ သေဘာေပါက္ႏုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တကၠသုိလ္ပညာေရးစနစ္မ်ား၌ ဗုဒၶစာေပကုိ ေလ့လာသည့္အခါ ထုိေခတ္ကာလက အိႏၵိယေနာက္ခံ သမုိင္းႏွင့္ တြဲဖတ္ေလ့လာၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ပါဠိပိဋကတ္ထဲမွ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဘဝျဖစ္ေတာ္စဥ္မ်ားမွာ ျပည့္စုံမႈမရွိ။ ဟုိတစ သည္တစ ျပန္႔ႀကဲေနသည္။ ဘုရားကုိယ္တုိင္ ေျပာျပခဲ့သည့္ သူ႔အေၾကာင္း သုတၱန္အခ်ိဳ႕ႏွင့္ သူေဟာသည့္ တရားေတာ္တုိ႔ကုိ ေလ့လာ အကဲျဖတ္ၿပီး ဗုဒၶဝင္ကုိ ပုံေဖာ္ယူၾကရျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔အျပင္ ျမတ္စြာဘုရား၏ အနီးစပ္ဆုံး ဘဝပုံရိပ္ႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တုိ႔ကုိ ပုိမုိ သိရွိႏုိင္ရန္ ဘီစီေျခာက္ရာစု အိႏၵိယႏုိင္ငံ၏ ေနာက္ခံသမုိင္းေၾကာင္းကုိ ေလ့လာဖုိ႔ လုိအပ္ပါသည္။ ထုိမွသာ ျမတ္စြာဘုရားကုိ အေၾကာက္တရားကုိ အေျခခံသည့္ တန္ခုိးရွင္ကုိးကြယ္မႈကုိ ဖယ္ရွားေပးခဲ့သူ၊ အိႏၵိယ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္း နက္နက္႐ႈိင္း႐ႈိင္း အျမစ္တြယ္ေနသည့္ လူလူခ်င္း ဇာတ္ခြဲျခားမႈစနစ္ကုိ တြန္လွန္တုိက္ဖ်က္ခဲ့သူ၊ ဘိကၡဳနီသာသနာကုိ စတင္တည္ေထာင္ျခင္းအားျဖင့္ အဖိႏွိပ္ခံ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔၏ အခြင့္အေရးကုိ ျမွင့္တင္ေပးခဲ့သူ စသည္ျဖင့္ ပုိမုိနားလည္ ၾကည္ညိဳႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္။
စာေရးသူအေနျဖင့္ ပထမျပန္ႏွင့္ အစုိးရဓမၼာစရိယ ေက်ာင္းသင္ခန္းစာထဲမွာ သမုိင္းဘာသာရပ္ကုိ သင္ၾကားခြင့္ မရခဲ့ေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာသမုိင္း၊ အျခားဘာသာႀကီးတုိ႔၏ သမုိင္း၊ ျမန္မာ့သမုိင္းႏွင့္ ကမၻာ့သမုိင္းတုိ႔ကုိ လက္လွမ္းမီွသမွ် ဖတ္႐ႈခဲ့ပါသည္။ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုုကုိ ဘက္ေပါင္းစုံမွ ေဝဖန္သုံးသပ္ႏုိင္သည့္အျပင္ နယ္ပယ္စုံမွ မည့္သည့္ပုဂၢဳိလ္မ်ိဳးႏွင့္မဆုိ အဆင္တေျပ ေျပာဆုိ ေဆြးေႏြးႏုိင္ခဲ့သည္။ သမုိင္းကုိ ေၾကညက္ေအာင္ ဖတ္႐ႈ႕ထားသူ တစ္ေယာက္အတြက္ အရာရာတုိင္းက အေပၚမွ မုိးၾကည့္ရသကဲ့သုိ႔ ထင္ရွား ျပတ္သားေနပါလိမ့္မည္။ သမုိင္းထဲမွာ ေပ်ာ္႐ြင္စရာ၊ အားတက္စရာေတြ ရွိသည္။ စိတ္အားငယ္စရာ၊ သင္ခန္းစာ ယူစရာေတြလည္း ပါလိမ့္မည္။ သမုိင္းကုိ သင္ယူျခင္းအတြက္ အေကာင္းဆုံး အက်ိဳးရလဒ္မွာ အနာဂတ္အတြက္ အေကာင္းဆုံး ျပင္ဆင္ၿပီး သမုိင္းစဥ္တြင္ အခန္႔သင့္ ေနရာယူႏုိင္ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ဗုဒၶစာေပ သင္ၾကားေရးတြင္ နာမည္ႀကီးသည့္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ ေကလနီယတကၠသုိလ္မွာ ပညာသင္ၾကားခဲ့သူ တစ္ေယာက္အေနႏွင့္ တကၠသုိလ္က ျပ႒ာန္းထားသည့္ ဘာသာရပ္တုိ႔ကုိ ဂ႐ုတစုိက္ ေလ့လာျဖစ္ခဲ့သည္။ စာေရးသူတုိ႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည့္ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္ M.A တန္းမွာ ဘာသာရပ္ ဆယ့္သုံးခု သင္ၾကားေပးသည္။ ထုိအထဲမွ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ အေနျဖင့္ ေျခာက္ဘာသာ သင္ယူရပါသည္။ သုံးဘာသာကုိ မယူမေနရဘာသာ (Compulsory Subject) အျဖစ္ သက္မွတ္ထားၿပီး က်န္သုံးဘာသာကုိေတာ့ မိမိႀကိဳက္ႏွစ္သက္ရာ ေ႐ြးခ်ယ္ႏုိင္သည္။ တကၠသုိလ္မွ သင္ၾကားေပးသည့္ ဘာသာရပ္ အားလုံးနီးပါး သမုိင္းႏွင့္ မကင္းသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္။ ထုိအထဲမွ မျဖစ္မေန ဘာသာရပ္တစ္ခုအျဖစ္ သင္ရသည့္ (Theravada Tradition: A Historical and Doctrinal Study)မွာ စာေရးသူ အႏွစ္သက္ဆုံး ဘာသာရပ္တစ္ခု ျဖစ္ခဲ့သည္။ ထုိဘာသာရပ္က ေထရဝါဒစတင္ ျဖစ္ေပၚလာပုံ၊ ေထရဝါဒပိဋကတ္၊ မဟာဝိဟာရႏွင့္ အရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသတုိ႔၏ အခန္းက႑၊ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ပါဠိ၊ ေနာက္ေပၚက်မ္းမ်ားျဖစ္သည့္ ေပဋေကာပေဒသ၊ ေနတၱိပၸကရဏႏွင့္ မိလိႏၵပဥွာစစ္တမ္း၊ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္၊ သစၥာေလးပါး၊ နိဗၺာန္စသည့္ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ၏ အစဥ္အလာ၊ စံတုိ႔ကုုိ ပိဋကတ္က်မ္းစာ အကုိးအကားမ်ားအျပင္ သမုိင္းအျမင္ျဖင့္ပါ ခ်ည္းကပ္ သင္ၾကားေပးေသာေၾကာင့္ အသိသစ္၊ အေတြးသစ္တုိ႔ တုိးခဲ့ရသည္။ ထုိႏွစ္က တကၠသုိလ္မွ သင္ၾကားေပးသည့္ ဘာသာရပ္တုိ႔ကုိ ေလ့လာအၿပီး သမုိင္းကုိ ဘာသာရပ္တစ္ခုအေနႏွင့္ အေလးထား သင္ၾကားသင့္ေၾကာင္း ပုိၿပီး နားလည္လာခဲ့ပါသည္။
ျမန္မာရဟန္းေတာ္အမ်ားစု တက္ေရာက္ ပညာသင္ၾကားေနသည့္ ေကလနီယတကၠသုိလ္၏ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းမ်ားကား တစ္ႏွစ္ႏွင့္ တစ္ႏွစ္ ပုံစံမတူ။ ၂၀၀၉-ခုႏွစ္ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္းမွာ စာေရးသူ တက္ေရာက္ခဲ့သည့္ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္က ဘာသာရပ္အခ်ိဳ႕ကုိ ျဖဳတ္ၿပီး ဘာသာရပ္အသစ္တုိ႔ျဖင့္ အစားထုုိးခဲ့သည္။ ေမဂ်ာေ႐ြးခ်ယ္မႈ ပုံစံကုိလည္း ျပင္ဆင္ သက္မွတ္ထားပါသည္။ ၂၀၁၀ အတြက္လည္း သင္႐ုိးညႊန္းတမ္း အနည္းငယ္ ေျပာင္းလဲထားတာ သတိထားမိသည္။ ထုိသုိ႔ လုိအပ္သလုိ ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ရွိျခင္းသည္ပင္ ဤတကၠသုိလ္၏ ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္တစ္ခုအျဖစ္ ေကာက္ခ်က္ခ်မိသည္။ “ေလာကႀကီးက အေျပာင္းအလဲကုိ မုန္းတီးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအေျပာင္းအလဲကပဲ တုိးတက္မႈကုိ ယူေဆာင္လာတယ္” Charles Ketterring ဆုိသည့္ အေမရိကန္ စြန္႔ဦးတီထြင္ လုပ္ငန္းရွင္ႀကီး ေျပာခဲ့ေသာစကား…။ ျမန္မာရဟန္းေတာ္တုိ႔၏ ပညာေရးစနစ္ကုိ စဥ္းစားမိတုိင္း နာမည္ေက်ာ္ လုပ္ငန္းရွင္ႀကီး ေျပာခဲ့သည့္ ထုိစကားေလးကုိ အၿမဲ ၾကားေယာင္မိသည္။ အေျပာင္းအလဲဟုဆုိေသာ္လည္း ေျပာင္းလဲတုိင္း ေကာင္းမည္ေတာ့ မဟုတ္။ သုိ႔ေသာ္ ေခတ္၊ စနစ္ႏွင့္ လုိက္ေလွ်ာညီေထြရွိမည့္ လုိအပ္ေသာ အေျပာင္းအလဲကုိေတာ့ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ျပဳလုပ္ရမည္။ သုိ႔မွသာ ထုိအေျပာင္းအလဲမ်ားမွ တဆင့္ တုိးတက္မႈကုိ ျမင္ေတြ႔ႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္။
