မြန်မာရဟန်းတော်တို့အတွက် ဘာသာစကားနှင့် သမိုင်း

ဆောင်းပါး တစ်ပုဒ်စ နှစ်ပုဒ်စသာ ရေးဖူးသည့် စာရေးသူကို သူငယ်ချင်းက ရန်ကင်းတောင် ဥယျာဉ်စာသင်တိုက် နှစ်နှစ်ဆယ်ပြည့် နှစ်ပတ်လည် စာစောင်အတွက် ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ် ရေးပေးရန် တောင်းဆိုလာသည်။ ပြီး စာစောင်အတွက် သူရေးထားသည့် ဆောင်းပါးကိုလည်း ပေးဖတ်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ ရဟန်းတော်တို့အတွက် အင်္ဂလိပ်စာမှာ မသင်မဖြစ် ဘာသာရပ်တစ်ခု ဖြစ်လာကြောင်း ရေးသားထားသည်။ တင်ပြချင် သိစေချင်သည့် အကြောင်းအရာကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း တင်ပြနိုင်ပါပေသည်။ သူ့ဆောင်းပါး ဖတ်ပြီး ရေးချင်သည့် အကြောင်းအရာက ခေါင်းထဲ ချက်ချင်း ပေါ်လာ၍ ကောင်း၊ မကောင်း အာမ မခံနိုင်သော်လည်း ရေးပေးမည် ဖြစ်ကြောင်းကိုတော့ အာမဘန္တေ ခံလိုက်သည်။ ရန်ကင်းတောင် ဥယျာဉ်စာသင်တိုက်ကား အင်္ဂလိပ်စာကို ဘာသာရပ်တစ်ခုအနေနှင့် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် စာမေးပွဲကို ဦးစီးကျင်းပပေးနေခြင်းကြောင့် ထင်ရှားသည်။ စာရေးသူတို့ကဲ့သို့ လမ်းသစ်ထွင်ချင်သည့် ရဟန်းငယ်တို့အတွက် အားကျ အတုယူစရာ စံနမူနာပင် ဖြစ်သည်။

၂၀၀၉- ခုနှစ် ဇွန်လက သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတွင် ပညာသင်နေကြသည့် မြန်မာရဟန်းတော်တို့အတွက် Debate သင်တန်းတစ်ခု နှစ်ပတ်ကြာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဒီဘိတ် (Debate) ဆိုသည်မှာ အဖြေတစ်ခုရရန် အကြောင်းအရာတစ်ခုကို တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် သူနိုင်ကိုယ်နိုင် ဆွေးနွေးငြင်းခုံ အဖြေရှာနည်း ဖြစ်သည်။ စင်္ကာပူနိုင်ငံ ရောက်နေသည့် မြန်မာဒကာမတစ်ဦးမှ လာရောက် သင်တန်းပို့ချပေးခဲ့ပြီး ရဟန်းတော် အပါး သုံးဆယ်ကျော် တက်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ ထိုသင်တန်းကာလအတွင်း “ရဟန်းတော်များ အင်္ဂလိပ်စာ သင်သင့်၊ မသင်သင့်” “သက်သတ်လွတ် စားသင့်၊ မစားသင့်” “ပိဋကတ်သုံးပုံကို အာဂုံ ဆောင်သင့်၊ မဆောင်သင့်” စသည့် ခေါင်းစဉ်တို့ဖြင့် လက်တွေ့ ဒီဘိတ်ပွဲများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

ဒီဘိတ်ထဲက ပညာရေးစနစ်

ထို ဒီဘိတ်ပွဲများအတွင်း စိတ်ဝင်စားစရာ အကောင်းဆုံးနှင့် အားအစိုက်ရဆုံးမှာ “ရဟန်းတော်တို့၏ ပညာရေးစနစ်ကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲသင့်သည်” ဟူသော ခေါင်းစဉ်ဖြင့် Policy Debate ပြုလုပ်ခဲ့စဉ်က ဖြစ်သည်။ ပေါ်လစီဒီဘိတ်တို့၏ ထုံးစံအတိုင်း ရဟန်းတော်တို့၏ ပညာရေးစနစ်ကို ပြောင်းလဲရန်အတွက် စနစ်တကျ စီမံကိန်းရေးဆွဲကာ ကိုယ့် Plan ကို တင်ပြကြရသည်။ Affirmative (အဆိုပြု) ဘက်မှ Plan တစ်ခု တင်သွင်းပြီး Negative (ငြင်းဆို) အဖွဲ့မှ ထို Plan ၏ အားနည်းချက်၊ ချို့ယွင်းချက်တို့ကို ထောက်ပြကာ ၎င်းတို့၏ Counter Plan ကိုလည်း တင်သွင်းကြရသည်။ ဤသို့ဖြင့် တစ်ဖက်က တင်သွင်းထားသည့် ပညာရေးစီမံကိန်းကို အခြားတစ်ဖက်က အားနည်းချက်၊ ချို့ယွင်းချက်တို့ကို ထောက်ပြကာ ပိုမိုကောင်းမွန်သော မိမိတို့၏ ပညာရေး အစီအမံတို့ကို တင်ပြကြရသည်။ ဒီဘိတ်တစ်ပွဲလျှင် (Affirmative) အဆိုပြုအဖွဲ့နှင့် (Negative) ငြင်းဆိုအဖွဲ့ဟူ၍ နှစ်ဖွဲ့ အပြန်ပြန် အလှန်လှန် ဆွေးနွေးငြင်းခုံကြရပြီး တစ်ဖွဲ့လျှင် သုံးပါးစီ ပါဝင်သည်။ စာရေးသူတို့အနေနှင့် ဤခေါင်းစဉ်ဖြင့်ပင် ဒီဘိတ်ပွဲ နှစ်ခု ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

ရဟန်းတော်တို့၏ ပညာရေးစနစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနှင့် ပက်သက်၍ ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ထိုဒီဘိတ်ပွဲ နှစ်ခုမှ အဆိုပြု၊ ငြင်းဆို အဖွဲ့လေးခုလုံး အချက်နှစ်ချက်ကို အဓိကထား တင်ပြသွားကြသည်။ ထိုအချက်များမှာ (၁) ပြင်ဆင်ရေး (၂) ဖြည့်စွက်ရေးတို့ ဖြစ်သည်။ ပျမ်းမျှအသက် နှစ်ဆယ့်ရှစ်နှစ်အရွယ်သာ ရှိကြဦးမည့် စာရေးသူတို့ကား နှစ်ပေါင်းများစွာ ပြင်ဆင်ဖြည့်စွက်ခြင်း မရှိဘဲ ခရီးနှင်လာခဲ့သည့် ပထမပြန်နှင့် ဓမ္မာစရိယ ပြဋ္ဌာန်းကျမ်းစာတို့ကို မိမိတို့စိတ်တိုင်းကျ ပြင်ဆင်၊ ဖြည့်စွက်ခဲ့ကြသည်။ ပြင်ဆင်ရေးနှင့် ပက်သက်၍ အများစုက ဗုဒ္ဓစာပေ လေ့လာဖို့အတွက် ကြားခံဘာသာတစ်ခုသာ ဖြစ်သည့် သဒ္ဒါကို ဘာသာရပ်တစ်ခုမက အသားပေး ပြဋ္ဌာန်းထားခြင်းကို မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ကြပါသည်။ အမှန်အားဖြင့် သဒ္ဒါဆိုသည်မှာ ဘုရားဟော ပိဋကတ်သုံးပုံသို့ ဝင်ရောက်ရာ တံခါးဝ တစ်ခုသာ ဖြစ်ပါသည်။ မိမိတို့မှာ ပိဋကတ်သုံးပုံသို့ ချက်ချင်း မဝင်သေးဘဲ ထိုတံခါးပေါက်ကို ဘက်ပေါင်းစုံမှ သေချာ၊ မသေချာ စိစစ်ရင်း အချိန်တွေ ကုန်ခဲ့ကြသည်။ တံခါးပေါက်ကို စိစစ်အပြီး ပိဋကတ်ပင်လယ်ကို ကူးခတ်တော့မည်ဆိုတော့ လူက ဖတ်ဖတ်မောနေပြီ။

ဘာသာစကားတစ်ခုကို လေ့လာရာတွင် ခေတ်သစ် သင်ကြားရေးစနစ်က (Four Skills) ကျွမ်းကျင်မှု လေးမျိုးကို ဟန်ချက်ညီညီ အသုံးပြုကာ သင်ကြားပေးသည်။ စာဖတ်စွမ်းရည် (Reading Skill)၊ ရေးသားမှုစွမ်းရည် (Writing Skill)၊ နားထောင်မှုစွမ်းရည် (Listening Skill)နှင့် စကားပြောစွမ်းရည် (Speaking Skill)တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုလေးမျိုးလုံးမှာ တစ်ခုနှင့် တစ်ခု အမှီသဟဲ ပြုနေကြသည်။ လက်ရှိ ပါဠိဆိုင်ရာ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းများအရ စာဖတ်စွမ်းရည် (Reading Skill)အတွက် ပြောစရာ မလိုသော်လည်း ကျန်သည့် စွမ်းရည်များ ချို့ငဲ့နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ပါဠိစာပေ သင်ကြားရာ၌ ထိုကျွမ်းကျင်မှု လေးမျိုးကိုသာ အချိုးညီညီ ပေါင်းစပ်ပေးနိုင်လျှင် မြန်မာရဟန်းတော်တို့၏ ကြိုးစားမှုမျိုးဖြင့် ဗုဒ္ဓစာပေတက်ကျွမ်းမှုမှာ ကမ္ဘာ့အလယ် လက်ခမောင်း ခတ်နိုင်ပါလိမ့်မည်။

အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့က သုတ္တန်ပိဋကတ်မှ အဓိကဒေသနာတော်တို့ကို သင်ရိုးညွှန်းတမ်းထဲ ထည့်သွင်း ပြဋ္ဌာန်းသင့်ကြောင်း အကြံပြုသည်။ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့က အဘိဓာန်ကို လက်လွတ်ကျက်ခိုင်းသည့် သင်ကြားရေးစနစ်ကို ထောက်ပြသည်။ မှန်ပါသည်။ အဘိဓာန်ကို လက်လွတ်ကျက်ခိုင်းသည့် နိုင်ငံဟူ၍ မြန်မာနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံသာ ရှိပေလိမ့်မယ်။ အဘိဓာန်ဆိုသည်မှာ ကိုယ်သိချင်သည့် စကားလုံးတို့ကို လှန်လှောကြည့်ရုံသာ အသုံးပြုရသည့် ရည်ညွှန်းစာအုပ်ထက် မပို။ အဘိဓာန်စာအုပ်ထဲမှ ဂါထာ ရာပေါင်း များစွာကို ဘာမသိ ညာမသိ အလွတ်ကျက်မှတ်ခဲ့ရသည့် အဖြစ်ကို စဉ်းစားမိတိုင်း မိမိကိုယ်ကို မိမိ ပြန်လည် သနားမိသေးတော့သည်။

လက်ရှိ သင်ကြားရေးစနစ်နှင့် ပက်သက်၍ (၂၀၀၉) ခုနှစ် မတ်လက ကျင်းပခဲ့သည့် သီတဂူ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ်များ ညီလာခံတွင် မြန်မာပါဠိပညာရှင်အချို့ ဆွေးနွေး သွားခဲ့ကြသည်။ (၂၀၀၈) ခုနှစ်က ရန်ကုန် န.ပ.သ တက္ကသိုလ်တွင်လည်း ထိုအကြောင်းကိုပင် ပါဠိပညာရှင် မြန်မာရဟန်းတော်တို့ ဆွေးနွေးခဲ့ကြကြောင်းလည်း သိရသည်။ မည်သို့ဆိုစေ ထိုကဲ့သို့သော ဆွေးနွေးပြောဆိုမှုများက အနာဂတ်တွင် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ပညာရေးစနစ်သစ်ကို ဖော်ဆောင်နိုင်လိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ပါသည်။ စာရေးသူသည် ပါဠိပညာရှင်မဟုတ်၊ ပါဠိသဒ္ဒါနှင့် ပက်သက်၍ နက်နက်နဲနဲ သိသူ မဟုတ်သော်လည်း လက်ရှိ ပညာရေးစနစ်မှာ ချို့ယွင်းချက်၊ အားနည်းချက်များ ရှိနေကြောင်းကိုတော့ ကိုယ်တွေ့ဖြစ်၍ ကောင်းကောင်း သိခဲ့ပါသည်။ သို့သော် ဤဆောင်းပါး၌ လက်ရှိပညာရေးစနစ် ပြင်ဆင်ရေးကိစ္စကို ပါဠိပညာရှင်တို့၏ တာဝန်အဖြစ် ချန်ထားခဲ့ပါမည်။ စာရေးသူအနေဖြင့် လိုအပ်နေသည့် ဘာသာရပ်အသစ်များ ဖြည့်စွက်ရေးကိစ္စကိုသာ အဓိကထား ဆွေးနွေးချင်ပါသည်။

ဒီဘိတ်ပွဲမှာ လက်ရှိပညာရေးစနစ်အတွင်း ဘာသာရပ်အသစ်များ ဖြည့်စွက်ရေးနှင့် ပက်သက်၍ အင်္ဂလိပ်စာ၊ မြန်မာစာ၊ သမိုင်း၊ သချာၤ၊ ဒဿနိက၊ သိပ္ပံ၊ ပထဝီဝင် စသည် စသည်ဖြင့် မိမိတို့၏ ထင်မြင်ချက်များကို အကြောင်း အမျိုးမျိုးပြကာ ဆွေးနွေးသွားခဲ့ကြသည်။ ဖြည့်စွက်ရေးနှင့် ပက်သက်၍ အဆိုပြု၊ ငြင်းဆို လေးဖွဲ့လုံး တူညီစွာ တင်ပြသွားသည့် ဘာသာရပ်အသစ် သုံးမျိုး ထွက်လာပါသည်။ ထိုသုံးမျိုးမှာ အင်္ဂလိပ်စာ၊ မြန်မာစာနှင့် သမိုင်းတို့ ဖြစ်သည်။ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့လျှင် သုံးပါးစီ ဖွဲ့စည်းထားသည်။ သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့မှ အကြောင်းအရာတစ်ခု တင်ပြလိုလျှင် အဖွဲ့ဝင်သုံးပါးလုံး သဘောတူရန် လိုအပ်ပါသည်။ သုံးပါးအဖွဲ့ လေးဖွဲ့လုံးက ကွဲပြားခြားနားသော အကြောင်းပြချက်တို့ဖြင့် ထိုဘာသာရပ်အသစ် သုံးခုကို ယခုလက်ရှိ ပညာရေးစနစ်အတွင်း ထည့်သွင်း ပြဋ္ဌာန်းဖို့ တင်ပြခဲ့ကြသည်။ ဤဆောင်းပါး၌ စာရေးသူအနေဖြင့်် ထိုဘာသာရပ်သုံးခုကိုသာ ဆန်းစစ်ပြလိုခြင်း ဖြစ်သည်။

အင်္ဂလိပ်စာ

မြတ်စွာဘုရားသည် တရားဟောသည့်အခါ မဇ္ဈိမဒေသ၌ လူတန်းစားပေါင်းစုံ ပြောဆိုသည့် ပါဠိဘာသာ (မဂဓ)ကို ရွေးချယ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ပါဠိဘာသာမှာ သူ့မွေးရပ်မြေ၌ ပြောဆိုသည့် ဘာသာစကားမဟုတ်။ သူဟောသည့် တရားတော်တို့ကို သက္ကတဘာသာဖြင့်သာ မှတ်တမ်းတင်ရန် တင်ပြလာသည့် အဆိုကိုလည်း ပယ်ချခဲ့သည်။ သက္ကတဘာသာမှာ ထိုခေတ်က ပညာတတ် အထက်တန်းလွှာသုံး ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး သာမန် လူတန်းစားတို့ အလှမ်းမမှီနိုင်သည့် ဘာသာစကားတစ်ခု ဖြစ်သည်။ လူသားတိုင်းကို တရားအမြင် ရစေချင်သည့် မြတ်စွာဘုရားအနေဖြင့် လူအများ အသုံးပြုသည့် ဘာသာစကားတစ်ခုကို ရွေးချယ် အသုံးပြုဖို့ လိုအပ်သည်။ ထို့ကြောင့်လည်း တရားဟောရာ၌ ပါဠိဘာသာကို အဓိကထား အသုံးပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဗုဒ္ဓတရားတော်တို့ကို ကမ္ဘာအနှံ့ ပြန့်ပွားစေချင်သည့် မိမိတို့အနေဖြင့် ပညာရှင်များသာ အသုံးပြုနိုင်ပြီး Dead Language ဖြစ်နေသည့် ပါဠိဘာသာဖြင့် ဖြန့်ဝေကြမည်လား။ မိမိတို့၏ ကိုယ်ပိုင်စကားဖြစ်သည့် မြန်မာ ဘာသာဖြင့် ဖြန့်ဝေကြမည်လား။ မဖြစ်နိုင်ပါ။ ထိုသို့ဖြစ်လျှင် ဗုဒ္ဓတရားတော်တို့ကို ကမ္ဘာပြန့်အောင်လုပ်ဖို့ တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းမှာ မြတ်စွာဘုရား၏ လမ်းစဉ်ကို လိုက်ရန်ဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရားသည် သူရှာဖွေ တွေ့ရှိထားသည့် အမြိုက်တရားကို ဖြန့်ဝေရန် ထိုခေတ်ထိုကာလက လူအများစု ပြောဆိုသည့် ပါဠိဘာသာကို ကြားခံ ဘာသာစကားအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ထို့အတူ စာရေးသူတို့လည်း မိမိတို့ ခေတ်တွင် လူအများစု အသုံးပြုနေသည့် ဘာသာစကားကို ပြောဆိုကာ ဗုဒ္ဓတရားတော်တို့ကို ဖြန့်ဝေရမည် ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာသုံး၊ အင်တာနက်သုံး ဘာသာစကားဖြစ်သည့် အင်္ဂလိပ်စာမှာ ကမ္ဘာသုံး၊ အများသုံး ဖြစ်နေသည်မှာ ထင်ရှားသည်။ ထိုသို့ဆိုလျှင် ရဟန်းတော်တို့အနေဖြင့် အင်္ဂလိပ်စာကို မဖြစ်မနေ သင်ရတော့မည် ဖြစ်သည်။ မိမိ ပြောချင်နေသည့် ထိုအကြောင်းအရာများကို သူငယ်ချင်းက သူ့ဆောင်းပါးမှာ ပါအောင် ပြောသွားခဲ့ပြီးဖြစ်၍ စာရေးသူအနေဖြင့် အကျယ်တဝင့် ရေးရန် မလိုတော့ပါ။

မြန်မာစာ

နောက်တစ်ခု… မြန်မာစာ။ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ် စနစ်သစ် ပရိယတ္တိပညာရေးစီမံကိန်းအရ ရဟန်းတော်တို့၏ ပညာရေးအတွက် ပရိယတ္တိပညာရေးမူလေးချက် ချမှတ်ခဲ့ရာ ရဟန်းတော်များ မြန်မာစာပေ အရေးအသား တော်စေရေးဟူသော မူတစ်ချက် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထိုစနစ်သစ်ပညာရေးစီမံကိန်းအရ မူ၊ငယ်၊လတ်၊ကြီးဟူသော ပထမပြန်စာမေးပွဲများအတွက် မြန်မာစာကို ဘာသာရပ်တစ်ခုအနေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းပေးခဲ့သည်။ မြန်မာစာဘာသာရပ်၌ အရှင်မဟာရဋ္ဌသာရ၊ စဉ့်ပါဆရာတော်၊ လယ်တီဆရာတော်၊ မန်လည်ဆရာတော်စသည့် ရဟန်းပညာရှင်တို့၏ ပျို့ကဗျာတို့ကို မြည်းစမ်းခွင့် ရသည့်အပြင် မင်းဘူးဆရာတော် ဦးဩဘာသ၊ ကျီးသဲလေးထပ်ဆရာတော်တို့၏ မြန်မာစကားပြေ အရေးအသားတို့ကိုလည်း လေ့လာအကဲခတ်ခွင့် ရခဲ့သည်။ မြန်မာစာလုံးပေါင်း သတ်ပုံ၊ ခက်ဆစ်၊ ဝါကျစီ၊ စာစီစာကုံးစသည့် မြန်မာစာ အရေးအသားတော်စေမည့် သင်ခန်းစာများလည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ ပထမပြန်အတန်းများတွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည့် မြန်မာစာဘာသာမှာ ပြည့်စုံလုံလောက်မှု မရှိခဲ့သော်လည်း မြန်မာစာပေကို ဆက်လက်လေ့လာရန် လမ်းစ ဖော်ပေးနိုင်ခဲ့ပါသည်။ ၁၉၉၉ ခုနှစ်မှစ၍ မြန်မာစာအစား ဇာတကဘာသာရပ်ကို အစားထိုးလိုက်သည်။ လူပုဂ္ဂိုလ်တို့အနေနှင့် သူငယ်တန်းမှစ၍ ဒေါက်တာဘွဲ့အထိ မြန်မာစာကို ဘာသာရပ်တစ်ခုအနေဖြင့် သင်နေကြချိန်တွင် ရဟန်းတော်တို့အတွက် အဘယ့်ကြောင့် မြန်မာစာကို ဖြုတ်ပယ်ခဲ့သည်ကို နားမလည်နိုင်အောင် ဖြစ်ရသည်။ စာရေးသူသည် ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် ပထမကြီးတန်း အောင်မြင်ခဲ့သည်။ မြန်မာစာကို မူ၊ငယ်၊လတ်၊ကြီး လေးတန်းလုံး၌ သင်ကြားခွင့် ရခဲ့သူတစ်ယောက်အနေဖြင့် ကံကောင်းခဲ့သည်။ ထိုအတွက်လည်း မိမိကိုယ်ကို မိမိ အမြဲဂုဏ်ယူလေ့ရှိပါသည်။

မြန်မာစာအကြောင်း စဉ်းစားလေတိုင်း ဆယ်တန်းကျောင်းသူတစ်ယောက်ကို ရည်းစားစာ ပေးခဲ့သည့် ကိုရင်ကြီးအကြောင်းက ခေါင်းထဲ အမြဲ ဝင်လာတတ်သည်။ စာရေးသူအသိ ထိုကိုရင်ကြီးမှာ မြန်မာစာမပါသည့် သင်ရိုးညွှန်းတမ်းဖြင့် အကြီးတန်း အောင်မြင်ခဲ့သူဖြစ်၍ မြန်မာစာကို တသီးတသန့် သင်ကြားခွင့် မရခဲ့ပါ။ လူငယ်တို့၏ ဘာသာဘာဝအတိုင်း ဇာတိရွာက ဆယ်တန်းကျောင်းသူ အပျိုချောတစ်ယောက်ကို ချစ်ကြိုက်နေခဲ့သည်။ ပါးစပ်က ဖွင့်မပြောရဲသူဆိုတော့ စာလွှာဖြင့် ချစ်ခွင့်ပန်သည်။ မိန်းကလေးက သူ့ပေးသည့်စာကို ယူသွားပါသည်။ ကိုရင်ကြီးကား မျှော်လင့်ချက် အပြည့်ဖြင့် စောင့်စားရင်း ပျော်ရွင်နေခဲ့သည်။ ဆယ်တန်းကျောင်းသူ မိန်းကလေးကား ရက်စက်လှသည်။ နောက်တစ်နေ့မနက် ကိုရင်ကြီး ပေးခဲ့သည့် ရည်းစားစာကို လူအများ မြင်အောင် လူတကာ ရေလာခတ်သည့် ရေတွင်းမှာ သွားကပ်ထားလိုက်သည်။ ပိုဆိုးသည်ကား ကိုရင်ကြီးစာထဲမှ သတ်ပုံအမှားများအောက်မှာ မှင်နီတားပြီး “သတ်ပုံမှန်အောင် ကြိုးစားပါဦး” ဟု ရေးထားခြင်း ဖြစ်သည်။

မဂ္ဂဇင်း၊ ဂျာနယ်တို့တွင် ရဟန်းတော်အချို့၏ အတွေးထက်ထက် ဘာသာရေးဆောင်းပါးတို့ကို ဖတ်ရှုရတော့ သူတို့ကို ဂုဏ်ယူအားကျစိတ် ဖြစ်မိသည်။ ထိုရဟန်းတော်တို့၏ နောက်ကြောင်း အတ္ထုပ္ပတ္တိကို စူးစမ်းကြည့်သောအခါ နိုင်ငံတော်ပရိယတ္တိသာသာနာ့တက္ကသိုလ်ထွက်များ ဖြစ်နေကြောင်း သိရသည်။ အင်တာနက် စာမျက်နှာများပေါ်မှ လူအဖတ်များပြီး အရေးအသား ကောင်းမွန်သည့် ရဟန်းတော်တို့၏ ဝက်ဆိုက်တို့ကို လည်ပတ်သည့်အခါတိုင်း ထိုဆိုက်ဖန်တီးရှင်တို့၏ ကောက်ကြောင်းကို ခြေရာခံကြည့်မိသည်။ ထိုသူတို့မှာ များသောအားဖြင့် သာသနာ့တက္ကသိုလ်ထွက်များ ဖြစ်နေပါသည်။ အကြောင်းကို ရှာကြည့်သော အခါ ထိုအရှင်တို့မှာ တက္ကသိုလ်တက်စဉ် လေးနှစ်လုံး မြန်မာစာနှင့် မြန်မာစာပေ (Myanmar Language and literature)ကို ဘာသာရပ်တစ်ခုအနေဖြင့် သင်ကြားခဲ့ရသည့်အပြင် ဘွဲ့ရရန်အတွက် မြန်မာစာဖြင့် ကျမ်းတစ်ဆောင်၊ ပေတစ်ဖွဲ့ ရေးခဲ့ရသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ ပထမပြန်အတန်းများတွင်သာ မြန်မာစာကို အခြေခံသဘောမျိုး သင်ခဲ့ရပြီး မြန်မာစာမပါသည့် အစိုးရဓမ္မာစရိယတန်းကို ကြိုးစားပမ်းစား ဖြေဆိုခဲ့ရသည့် စာရေးသူတို့အနေနှင့် တကယ်တမ်း လုပ်ငန်းခွင် ဝင်ကြသောအခါ သာသနာ့တက္ကသိုလ်ထွက်များထက် ခြေတစ်လှမ်း နောက်ကျ ကျန်နေခဲ့ပါသည်။ မြန်မာစာမပါသည့် သင်ရိုးညွှန်းတမ်းကို သင်ခဲ့ရသည့် ရဟန်းတော်တို့အတွက်ကား မြန်မာစာပေနှင့် ပက်သက်၍ ခြေလှမ်းပေါင်းများစွာ နောက်ကျကျန်ခဲ့မှာ သေချာလှသည်။

မြန်မာစာသည် မြန်မာတို့အတွက် မိခင်ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။ ကိုယ့်မိခင် ဘာသာစကားကို ကျွမ်းကျင်မှု မရှိလျှင် ပါဠိ၊ အင်္ဂလိပ်၊ တရုတ်စသည့် ဘာသန္တရစာပေကို လေ့လာရာ၌ အပြည့်အဝ နားလည်နိုင်၊ ခံစားနိုင်မည် မဟုတ်။ မိခင်ဘာသာစကားကို ကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်လျှင် အခြားဘာသာစကားတစ်ခုကို သင်ကြားရာ၌ ငါးဆယ်ရာခိုင်နှုန်း အထောက်အကူပြုသည်ဟုပင် ဘာသာဗေဒပညာရှင်အချို့က ဆိုသည်။ ရဟန်းတော်တို့အနေဖြင့် ကိုယ်သင်ကြားခဲ့သည့် ပါဠိစာပေထဲမှ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ ဓမ္မတို့ကို မြန်မာလူမျိုးတို့အား ပြန်လည်ဖြန့်ဝေရာ၌ မြန်မာစာကို အသုံးပြုရမည်ဖြစ်သည်။ မြန်မာစာ ညံ့လျှင် အဓိပ္ပါယ်လေးနက်သည့် ပါဠိစာပေကို မြန်မာစကားဖြင့် လည်လည်ဝယ်ဝယ် ရှင်းပြနိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ ဗုဒ္ဓတရားတော်တို့ကို မြန်မာစာဖြင့် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ရေးသားရန်မှာ သာ၍ပင် ခတ်ပါလိမ့်မည်။ မြန်မာရဟန်းတော်တို့အနေနှင့် (၁၇) ရာစုခန့်တွင်မှ ခက်ခဲနက်နဲသည့် အဘိဓမ္မာဆိုင်ရာ ဗုဒ္ဓကျမ်းစာအားလုံးကို မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုနိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုသို့ ခက်ခဲနက်နဲသည့် အဘိဓမ္မာကျမ်းစာတို့ကို မြန်မာဘာသာ သက်သက်ဖြင့် ပြန်ဆိုနိုင်ခဲ့ခြင်းကိုပင် မြန်မာစာပေ တဟုန်ထိုး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမှု၏ သင်္ကေတအဖြစ် ပညာရှင်အချို့က မှတ်ချက်ပေးခဲ့ကြသည်။

ပုဂံခေတ်မှ ကုန်းဘောင်ခေတ်အထိ မြန်မာစာပေ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် ရဟန်းတော်များနှင့် လူပြန်တော်များမှ အဓိက ဦးဆောင်ခဲ့ကြသည်။ ခေတ်အဆက်ဆက် ပြုစုခဲ့ကြသည့် မြန်မာစာပေနှင့် ပက်သက်သမျှ ပျို့၊ ကဗျာ၊ လင်္ကာနှင့် စကားပြေတို့၏ လက်ရာရှင်တို့ကို ကြည့်လိုက်သည့်အခါ ရဟန်းတော်များနှင့် လူပြန်တော်များ ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့ရမည် ဖြစ်သည်။ မြန်မာစာပေကို ရဟန်းတော်တို့က ဦးဆောင်ခဲ့သည့်အတွက် ရေးသားခဲ့သမျှ စာပေတို့မှာလည်း သူတစ်ပါးကျေးဇူး သိတတ်မှု၊ ငဲ့ငြာထောက်ထားမှု၊ မေတ္တာကရုဏာ၊ ဘဝလွတ်မြောက်မှုစသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အငွေ့အသက်တို့ ထုံမွမ်းနေခဲ့သည်။ ယခုတော့ ထိုသို့ မဟုတ်ပြီ။ အင်္ဂလိပ်ခေတ်မှစ၍ ယနေ့အချိန်အထိ ရဟန်းတော်တို့၏ မြန်မာစာပေ ကျွမ်းကျင်မှုနှင့် စာပေရေးသားမှု လျှော့နည်းသွားခဲ့ပါသည်။ ဗုဒ္ဓတရားတော်တို့ုကို နှစ်ပေါင်းများစွာ လေ့လာခဲ့သည့် ရဟန်းတော်တို့အနေဖြင့် ဗုဒ္ဓတရားတော်တို့ကို ခေတ်အမြင်၊ ခေတ်အတွေးဖြင့် အများပြည်သူ သိရှိရန် မြန်မာစာဖြင့် ရေးသား ချပြရမည် ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ချပြရန် မြန်မာစာ ကျွမ်းကျင်ဖို့ လိုအပ်ပါသည်။ ပါဠိစာပေ ကျွမ်းကျင်သည့် ရဟန်းတော်တို့အနေဖြင့် ပါဠိဝေါဟာရများ၊ ပါဠိသက်ဝေါဟာရများ၊ ဗုဒ္ဓစာပေ အတွေးအခေါ်များ လွမ်းမိုးနေသည့် မြန်မာစာပေကို ဦးဆောင်ရန် သင့်လှသည်။ ထိုသို့ ဦးဆောင်သူ ဖြစ်ရန်မှာ ပထမအဆင့်အနေဖြင့် ရဟန်းတော်တို့၏ ပညာရေးစနစ်အတွင်း မြန်မာစာကို ဘာသာရပ်တစ်ခုအဖြစ် ထည့်သွင်း ပြဋ္ဌာန်းရပေလိမ့်မည်။

သမိုင်း

စာရေးသူ အံ့ဩမဆုံး ဖြစ်မိသောအရာကား ပါဠိပထမပြန်နှင့် အစိုးရဓမ္မာစရိယ ပြဋ္ဌာန်းကျမ်းစာတို့တွင် သမိုင်းဘာသာရပ် မပါခြင်း ဖြစ်သည်။ လူသားတစ်ယောက်အနေဖြင့် အတိတ်ကာလက ဖြစ်ပျက်ခဲ့သမျှထဲမှ သင်ခန်းစာယူရန်နှင့် အနာဂတ်အတွက် အကောင်းဆုံး ပြင်ဆင်နိုင်ရန် သမိုင်းကို လေ့လာဖို့ လိုအပ်ပါသည်။ သမိုင်းကို မသိသောသူမှာ လူအတစ်ယောက်နှင့် ခြားမည်မဟုတ်ကြောင်း သမိုင်းပညာရှင်ကြီး ဒေါက်တာ သန်းထွန်းက ဆိုခဲ့သည်။ ဗုဒ္ဓသာသနာ့သမိုင်း၊ အခြားဘာသာကြီးတို့၏ သမိုင်းဇစ်မြစ်ကို ဂဃနဏ မသိသော ရဟန်းတော်တို့မှာ ဘာသာခြားများနှင့် ပြောဆိုဆွေးနွေးသောအခါ အအတစ်ယောက်ကဲ့သို့ ဖြစ်နေပါလိမ့်မည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အနေအထားကိုလည်း မှန်မှန်ကန်ကန် အကဲဖြတ်နိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ ရဟန်းတော်တို့အနေဖြင့် မြန်မာ့သမိုင်းနှင့် ကမ္ဘာ့သမိုင်းတို့ကိုလည်း လေ့လာသင့်လှသည်။ သို့မှသာ မိမိတို့ ကျင်လည်နေသည့် ခေတ်ကာလနှင့် လိုက်လျောညီထွေ စဉ်းစားနိုင်၊ ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်၊ လုပ်ဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ မိမိတို့အနေဖြင့် ယခုလို အိုင်တီခေတ်ကြီးမှာ အရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသခေတ်က အတွေးအခေါ် အယူအဆနှင့် လုပ်နည်းလုပ်ဟန် အားလုံးကို ထပ်တူ ကူးနေချလျှင် ရူးနှမ်းရာ ကျပေလိမ့်မည်။

ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ္တန်၊ အနတ္တလက္ခဏသုတ္တန်၊ ဗြဟ္မဇာလသုတ္တန် စသည့် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားခဲ့သည့် ဒေသနာတော်တို့ကို သမိုင်းအမြင်မပါဘဲ လေ့လာလျှင် အပြည့်အဝ နားလည် သဘောပေါက်နိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် တက္ကသိုလ်ပညာရေးစနစ်များ၌ ဗုဒ္ဓစာပေကို လေ့လာသည့်အခါ ထိုခေတ်ကာလက အိန္ဒိယနောက်ခံ သမိုင်းနှင့် တွဲဖတ်လေ့လာကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ပါဠိပိဋကတ်ထဲမှ မြတ်စွာဘုရား၏ ဘဝဖြစ်တော်စဉ်များမှာ ပြည့်စုံမှုမရှိ။ ဟိုတစ သည်တစ ပြန့်ကြဲနေသည်။ ဘုရားကိုယ်တိုင် ပြောပြခဲ့သည့် သူ့အကြောင်း သုတ္တန်အချို့နှင့် သူဟောသည့် တရားတော်တို့ကို လေ့လာ အကဲဖြတ်ပြီး ဗုဒ္ဓဝင်ကို ပုံဖော်ယူကြရခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် မြတ်စွာဘုရား၏ အနီးစပ်ဆုံး ဘဝပုံရိပ်နှင့် လုပ်ဆောင်ချက်တို့ကို ပိုမို သိရှိနိုင်ရန် ဘီစီခြောက်ရာစု အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နောက်ခံသမိုင်းကြောင်းကို လေ့လာဖို့ လိုအပ်ပါသည်။ ထိုမှသာ မြတ်စွာဘုရားကို အကြောက်တရားကို အခြေခံသည့် တန်ခိုးရှင်ကိုးကွယ်မှုကို ဖယ်ရှားပေးခဲ့သူ၊ အိန္ဒိယ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း အမြစ်တွယ်နေသည့် လူလူချင်း ဇာတ်ခွဲခြားမှုစနစ်ကို တွန်လှန်တိုက်ဖျက်ခဲ့သူ၊ ဘိက္ခုနီသာသနာကို စတင်တည်ထောင်ခြင်းအားဖြင့် အဖိနှိပ်ခံ အမျိုးသမီးတို့၏ အခွင့်အရေးကို မြှင့်တင်ပေးခဲ့သူ စသည်ဖြင့် ပိုမိုနားလည် ကြည်ညိုနိုင်မည် ဖြစ်သည်။

စာရေးသူအနေဖြင့် ပထမပြန်နှင့် အစိုးရဓမ္မာစရိယ ကျောင်းသင်ခန်းစာထဲမှာ သမိုင်းဘာသာရပ်ကို သင်ကြားခွင့် မရခဲ့သော်လည်း ဗုဒ္ဓဘာသာသမိုင်း၊ အခြားဘာသာကြီးတို့၏ သမိုင်း၊ မြန်မာ့သမိုင်းနှင့် ကမ္ဘာ့သမိုင်းတို့ကို လက်လှမ်းမှီသမျှ ဖတ်ရှုခဲ့ပါသည်။ အကျိုးဆက်အဖြစ် အကြောင်းအရာတစ်ခုကို ဘက်ပေါင်းစုံမှ ဝေဖန်သုံးသပ်နိုင်သည့်အပြင် နယ်ပယ်စုံမှ မည့်သည့်ပုဂ္ဂိုလ်မျိုးနှင့်မဆို အဆင်တပြေ ပြောဆို ဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့သည်။ သမိုင်းကို ကြေညက်အောင် ဖတ်ရှု့ထားသူ တစ်ယောက်အတွက် အရာရာတိုင်းက အပေါ်မှ မိုးကြည့်ရသကဲ့သို့ ထင်ရှား ပြတ်သားနေပါလိမ့်မည်။ သမိုင်းထဲမှာ ပျော်ရွင်စရာ၊ အားတက်စရာတွေ ရှိသည်။ စိတ်အားငယ်စရာ၊ သင်ခန်းစာ ယူစရာတွေလည်း ပါလိမ့်မည်။ သမိုင်းကို သင်ယူခြင်းအတွက် အကောင်းဆုံး အကျိုးရလဒ်မှာ အနာဂတ်အတွက် အကောင်းဆုံး ပြင်ဆင်ပြီး သမိုင်းစဉ်တွင် အခန့်သင့် နေရာယူနိုင်ခြင်းပင် ဖြစ်ပါသည်။

ဗုဒ္ဓစာပေ သင်ကြားရေးတွင် နာမည်ကြီးသည့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ ကေလနီယတက္ကသိုလ်မှာ ပညာသင်ကြားခဲ့သူ တစ်ယောက်အနေနှင့် တက္ကသိုလ်က ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် ဘာသာရပ်တို့ကို ဂရုတစိုက် လေ့လာဖြစ်ခဲ့သည်။ စာရေးသူတို့ တက်ရောက်ခဲ့သည့် ၂၀၀၈-ခုနှစ် M.A တန်းမှာ ဘာသာရပ် ဆယ့်သုံးခု သင်ကြားပေးသည်။ ထိုအထဲမှ ကျောင်းသားတစ်ယောက် အနေဖြင့် ခြောက်ဘာသာ သင်ယူရပါသည်။ သုံးဘာသာကို မယူမနေရဘာသာ (Compulsory Subject) အဖြစ် သက်မှတ်ထားပြီး ကျန်သုံးဘာသာကိုတော့ မိမိကြိုက်နှစ်သက်ရာ ရွေးချယ်နိုင်သည်။ တက္ကသိုလ်မှ သင်ကြားပေးသည့် ဘာသာရပ် အားလုံးနီးပါး သမိုင်းနှင့် မကင်းသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထိုအထဲမှ မဖြစ်မနေ ဘာသာရပ်တစ်ခုအဖြစ် သင်ရသည့် (Theravada Tradition: A Historical and Doctrinal Study)မှာ စာရေးသူ အနှစ်သက်ဆုံး ဘာသာရပ်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုဘာသာရပ်က ထေရဝါဒစတင် ဖြစ်ပေါ်လာပုံ၊ ထေရဝါဒပိဋကတ်၊ မဟာဝိဟာရနှင့် အရှင်မဟာဗုဒ္ဓဃောသတို့၏ အခန်းကဏ္ဍ၊ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ပါဠိ၊ နောက်ပေါ်ကျမ်းများဖြစ်သည့် ပေဋကောပဒေသ၊ နေတ္တိပ္ပကရဏနှင့် မိလိန္ဒပဥှာစစ်တမ်း၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်၊ သစ္စာလေးပါး၊ နိဗ္ဗာန်စသည့် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အစဉ်အလာ၊ စံတို့ကို ပိဋကတ်ကျမ်းစာ အကိုးအကားများအပြင် သမိုင်းအမြင်ဖြင့်ပါ ချည်းကပ် သင်ကြားပေးသောကြောင့် အသိသစ်၊ အတွေးသစ်တို့ တိုးခဲ့ရသည်။ ထိုနှစ်က တက္ကသိုလ်မှ သင်ကြားပေးသည့် ဘာသာရပ်တို့ကို လေ့လာအပြီး သမိုင်းကို ဘာသာရပ်တစ်ခုအနေနှင့် အလေးထား သင်ကြားသင့်ကြောင်း ပိုပြီး နားလည်လာခဲ့ပါသည်။

မြန်မာရဟန်းတော်အများစု တက်ရောက် ပညာသင်ကြားနေသည့် ကေလနီယတက္ကသိုလ်၏ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းများကား တစ်နှစ်နှင့် တစ်နှစ် ပုံစံမတူ။ ၂၀၀၉-ခုနှစ် သင်ရိုးညွှန်းတမ်းမှာ စာရေးသူ တက်ရောက်ခဲ့သည့် ၂၀၀၈-ခုနှစ်က ဘာသာရပ်အချို့ကို ဖြုတ်ပြီး ဘာသာရပ်အသစ်တို့ဖြင့် အစားထိုးခဲ့သည်။ မေဂျာရွေးချယ်မှု ပုံစံကိုလည်း ပြင်ဆင် သက်မှတ်ထားပါသည်။ ၂၀၁၀ အတွက်လည်း သင်ရိုးညွှန်းတမ်း အနည်းငယ် ပြောင်းလဲထားတာ သတိထားမိသည်။ ထိုသို့ လိုအပ်သလို ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ရှိခြင်းသည်ပင် ဤတက္ကသိုလ်၏ အောင်မြင်မှုအတွက် လျှို့ဝှက်ချက်တစ်ခုအဖြစ် ကောက်ချက်ချမိသည်။ “လောကကြီးက အပြောင်းအလဲကို မုန်းတီးတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီအပြောင်းအလဲကပဲ တိုးတက်မှုကို ယူဆောင်လာတယ်” Charles Ketterring ဆိုသည့် အမေရိကန် စွန့်ဦးတီထွင် လုပ်ငန်းရှင်ကြီး ပြောခဲ့သောစကား…။ မြန်မာရဟန်းတော်တို့၏ ပညာရေးစနစ်ကို စဉ်းစားမိတိုင်း နာမည်ကျော် လုပ်ငန်းရှင်ကြီး ပြောခဲ့သည့် ထိုစကားလေးကို အမြဲ ကြားယောင်မိသည်။ အပြောင်းအလဲဟုဆိုသော်လည်း ပြောင်းလဲတိုင်း ကောင်းမည်တော့ မဟုတ်။ သို့သော် ခေတ်၊ စနစ်နှင့် လိုက်လျှောညီထွေရှိမည့် လိုအပ်သော အပြောင်းအလဲကိုတော့ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ပြုလုပ်ရမည်။ သို့မှသာ ထိုအပြောင်းအလဲများမှ တဆင့် တိုးတက်မှုကို မြင်တွေ့နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

ပထမဆုံး ခြေလှမ်းနှင့် လင်္ကာတမန်မဂ္ဂဇင်း



ခရီးစဉ်တိုင်းအတွက် ပထမဆုံး ခြေလှမ်းသည် အခက်အခဲဆုံး ဖြစ်ကြောင်း တရုတ် အတွေးအခေါ် ပညာရှင်ကြီး ကွန်ဖြူးရှပ်က ဆိုခဲ့သည်။ လုပ်ငန်း တစ်ခုကို အောင်အောင်မြင်မြင် လုပ်ဖူးသူတိုင်း ထိုစကားကို သဘောကျ နှစ်သက်ကြလိမ့်မည် ထင်ပါသည်။ ခရီးတစ်ခု စတင်ထွက်ခွာဖို့ ပထမဆုံးခြေလှမ်းကို ကြိုတင် ပြင်ဆင်မှု၊ စုပေါင်းလုပ်ဆောင်မှု တို့အပြင် ယုံကြည်ချက်ပါ ပေါင်းစပ်ထည့်ရန် လိုအပ်သည်။ စုပေါင်း လုပ်ဆောင်မှုဖြင့် ခရီးဆက်ရသည့် မည်သည့် လုပ်ငန်းမဆို ပထမဆုံး ခြေလှမ်းမှာ အများသူငါ ယုံကြည်မှု ရအောင် လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ် လှပါသည်။ (၂၊ ၁၊ ၂၀၁၀) နေ့က ပြုလုပ်ခဲ့သည့် လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်း မိတ်ဆက်ပွဲက မကုဋာရာမ မြန်မာကျောင်း အလှည့်ကျ နာယက ဆရာတော်များ အပါအဝင် သီရိလင်္ကာရောက် မြန်မာ ကျောင်းသား ရဟန်းတော်များ၏ ယုံကြည်မှုကို ရယူနိုင်ခဲ့၍ လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်း၏ ပထမဆုံး ခြေလှမ်းကို စတင်နိုင်ရန် တွန်းအားပေးခဲ့သူ တစ်ဦးအနေနှင့် ဝမ်းသာရပါသည်။

၂၀၀၉ ခုနှစ် နှစ်ဦးပိုင်း ပြုလုပ်ခဲ့သည့် သီရိလင်္ကာရောက် မြန်မာကျောင်းသား ရဟန်းတော်များအဖွဲ့ အစည်းအဝေးတစ်ခု၌ သီရိလင်္ကာမှာ မြန်မာရဟန်းတော်များ စုပေါင်းထုတ်ဝေသည့် မဂ္ဂဇင်း တစ်စောင် ရှိသင့်ကြောင်း အဖွဲ့ဝင် ဆရာတော်တစ်ပါးမှ အကြုံခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင် ထုတ်ဝေရန် အချင်းအချင်း ပြောဆို ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ စည်းဝေးသည့် အဆင့်သို့ကား မရောက်သေး။ စာရေးသူတို့ အနေနှင့် (၂၀၀၈) ခုနှစ် ကေလနိယတက္ကသိုလ် ကျောင်းသားမှတ်တမ်း ဗီစီဒီခွေကို စုပေါင်း လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည့် အတွေ့အကြုံဖြင့် မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင်ကိုလည်း စုပေါင်း ထုတ်ဝေနိုင်မည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့ကြပါသည်။ သို့သော် မဂ္ဂဇင်း ထုတ်ဝေဖို့ အဓိက အဟန့်အတား ဖြစ်သည့် တောင်ကြီးနှစ်လုံးကို ကျော်လွှားရန် ယုံကြည်ချက် ပြင်းထန်ဖို့တော့ လိုအပ်ကြောင်း ရိပ်စားမိခဲ့ကြပါသည်။ ထိုတောင်ကြီး နှစ်လုံးမှာ အဆင့်မီသည့် စာမူများ ရရှိနိုင်မှု ရှိ၊ မရှိနှင့် ဘဏ္ဍာငွေကြေး ဖြစ်သည်။ ထိုအတွင်း သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသို့ အလည်အပတ် ရောက်လာသည့် စင်္ကာပူနိုင်ငံ ဓာတ်တော်တိုက်ဆရာတော်မှ ငွေရေးကြေးရေးနှင့် လိုအပ်သည့် အကူအညီအချို့ကို သူတက်စွမ်းသမျှ ကူညီမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားလာ၍ အားတက်ခဲ့ရသည်။ အများအတွက် အကျိုးရှိမည်ထင်သည့် မည်သည့်လုပ်ငန်းကိုမဆို အမြဲ အားပေးလေ့ရှိသည့် ပီနန်ဆရာတော်ကြီး ရှိနေ၍လည်း ငွေရေးကြေးရေး အတွက် ပူပန်စိတ်တွေ ပျောက်ခဲ့ရသည်။

မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင် ထုတ်ဝေရန် စိတ်ကူးကို လက်တွေ့ အကောင်အထည်ဖေါ်ရန် (၁၉၊ ၃၊ ၂၀၀၉) နေ့ နှင့် (၂၀၊ ၃၊ ၂၀၀၉) နေ့တို့၌ အကြိုစည်းဝေးပွဲများ ပြုလုပ်ပြီး ဦးတည်ချက်ချမှတ်ခြင်း၊ မဂ္ဂဇင်းအမည် ရွေးချယ်ခြင်း၊ ဖွဲ့စည်းပုံရေးဆွဲခြင်း စသည့် အခြေခံလိုအပ်ချက်တို့ကို ပြီးစီးအောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ အထူးသဖြင့် မဂ္ဂဇင်းအမည် ရွေးချယ်ခြင်းက အရေးပါသကဲ့သို့ စိတ်လှုပ်ရှားစရာလည်း ကောင်းပါသည်။ တက်ရောက်လာကြသည့် သံဃာတော်များမှ အမည်ရှစ်မျိုးကို တင်ပြခဲ့ကြသည်။ စာရေးသူအနေနှင့်လည်း “လင်္ကာမြေ” ဟူသော အမည်ကို တင်ပြခဲ့သည်။ သို့သော် စာရေးသူ တင်ပြခဲ့သည့် အမည်က တတိယသာ ချိပ်ခဲ့သည်။ တင်ပြလာသည့် အမည်ရှစ်မျိုးအနက် ဦးပညာဒီပ (မလေးရှား)၏ “လင်္ကာတမန်” ဟူသော အမည်က မဲအများဆုံး ရပြီး မဂ္ဂဇင်းအမည် ဖြစ်သွားသည်။


“လင်္ကာတမန်” ဟူသောအမည်တွင် စကားလုံးနှစ်ခု ပါဝင်ပြီး ‘လင်္ကာ’ ဆိုသည်မှာ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၌ အဆင့်မြင့် ဗုဒ္ဓစာပေများ သင်ကြားနေကြသော မြန်မာကျောင်းသား ရဟန်းတော်အားလုံးကို ရည်ညွှန်းပါသည်။ ‘တမန်’ ဟူသော အသုံးအနှုန်းမှာ ထိုမြန်မာကျောင်းသား ရဟန်းတော်တို့ ရေးသားတင်ပြသော ၎င်းတို့၏ ဘဝအတွေ့အကြုံ၊ အတွေးအခေါ်အယူအဆနှင့် စာပေသင်ကြားမှုစသည့် သတင်းစကားကို ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပရှိ မြန်မာလူမျိုး ရဟန်းရှင်လူပြည်သူတို့ သိရှိနိုင်ရန် မဂ္ဂဇင်းအသွင်ဖြင့် ‘တမန်’ စေလွှတ်ခြင်းကို ဆိုလိုပေသည်။ အထက်ပါ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုမှုအရ “လင်္ကာတမန်” ဟူသော အမည်မှာ အဓိပ္ပါယ် လေးနက်လှပါသည်။ ဤနေရာ၌ လင်္ကာတမန်မဂ္ဂဇင်း၏ လိုဂိုကို စိတ်ရှည်လက်ရှည် ရေးဆွဲပေးခဲ့သည့် အရှင်တေဇနိယာလင်္ကာရ (ပဲခူး)ကိုလည်း ကျေးဇူးတင်ကြောင်း မှတ်တမ်းတင်အပ်ပါသည်။

ထိုအကြို စည်းအဝေးပွဲများအတွင်း အချိန် အတော်ကြာ ဆွေးနွေးခဲ့ရသည့် အကြောင်းအရာ တစ်ခုမှာ ထုတ်ဝေမည့် မဂ္ဂဇင်းတွင် နိုင်ငံရေးနှင့် ပက်သက်သည့် စာမူများ ထည့်သွင်းခြင်း ပြုရေး၊ မပြုရေး ကိစ္စဖြစ်သည်။ တစ်ဖတ်နှင့် တစ်ဖတ် ကိုယ့်အမြင်၊ သူ့အမြင် အကြိတ်အနယ် ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး နောက်ဆုံး နိုင်ငံရေးနှင့် ပက်သက်သည့် စာမူများကို ထည့်သွင်းခြင်း မပြုရန် မွဲခွဲဆုံးဖြတ် ခဲ့ကြပါသည်။ ယခု ထုတ်ဝေသည့် မဂ္ဂဇင်းမှာ မြန်မာပြည်တွင်းမှ ရဟန်းတော်များနှင့် ဒကာ၊ ဒကာမတို့အတွက် အဓိကထားပြီး ပညာရေး၊ ဘာသာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတို့ကို အသားပေး ဖော်ပြမည် ဖြစ်၍ ထိုသို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံရေးမှာ ပညာရေး၊ ဘာသာရေးစသည့် အရေးမှန်သမျှတို့နှင့် ခွဲမရအောင် စပ်ဆက်နေသော်လည်း လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံ၏ စာပေစိစစ်ရေးမူကြောင့် နိုင်ငံရေးသဘော ပါဝင်နေသည့် စာမူများကို မထည့်သွင်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြ ရခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုအစည်းအဝေးများမှာ ဒီမိုကရေစီနည်းအရ မဲခွဲဆုံးဖြတ်ခြင်းကို ကျင့်သုံးခဲ့၍ ထူးခြားပါသည်။

(၂၁၊ ၃၊ ၂၀၀၉) ရက်နေ့မှာတော့ မကုဋာရာမ မြန်မာကျောင်း၌ သံဃာစုံညီ အစည်းဝေးပြုလုပ်ပြီး လင်္ကာတမန် အမည်ဖြင့် မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင် ထုတ်ဝေရေးကို နောက်ဆုံး အတည်ပြုခဲ့ကြပါသည်။ (၂၃၊ ၃၊ ၂၀၀၉) ရက်နေ့ သံဃာစုံညီ အစည်းအဝေးမှ မဂ္ဂဇင်းဖြစ်မြောက်ရေးကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ၊ အတွင်းရေးမှူး စသူတို့ကို ဆန္ဒမဲဖြင့် ရွေးချယ်ခဲ့ကြသည်။ ခြောက်ပါး ပါဝင်သည့် အယ်ဒီတာအဖွဲ့ကိုတော့ ကော်မတီမှ ရွေးချယ်ပေးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုအစည်းအဝေးမှ စာမူနောက်ဆုံး ပေးပို့ရမည့်ရက်ကို (၃၁၊ ၅၊ ၂၀၀၉) ရက်နေ့အဖြစ် သက်မှတ်ခဲ့ကြပါသည်။ ထိုသို့ စာမူပို့ရက်ကို သုံးလ သက်မှတ်သည်ကို အချိန်ကြာလွန်းကြောင်း အကြောင်းပြ၍ ကန့်ကွတ်ခဲ့ကြသူများလည်း ရှိသည်။ မည်သို့ဆိုစေ ပထမခြေလှမ်းအတွက် အချိန်ယူရမည် မဟုတ်လော။

မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင် ထုတ်ဝေမည်ဆိုတော့ အိန္ဒိယနိုင်ငံက မြန်မာကျောင်းသား ရဟန်းတော်များအဖွဲ့မှ နဝမအကြိမ် နှစ်ပတ်လည် မဂ္ဂဇင်းထုတ်ဝေရေး တာဝန်ခံဆရာတော် ဦးပညာသာမိ၊ စင်္ကာပူနိုင်ငံမှ ရွှေမြန်မာမဂ္ဂဇင်း ထုတ်နေသည့် ဒေါက်တာခင်မောင်ဝင်း အပါအဝင် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပမှ အတွေ့အကြုံ ရှိသည့် ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို မေးမြန်းရသည်။ စာပေနှင့် စာအုပ်ထုတ်ဝေရေး အတွေ့အကြုံ အတန်အသင့် ရှိကြသည့် အယ်ဒီတာ ဆရာတော်တို့၏ အကြံဉာဏ်ကလည်း ယုံကြည့်မှုကို ဖြစ်စေပါသည်။ ထိုအတွင်း မဂ္ဂဇင်း ထုတ်ဝေရန် ငွေကြေးလှူဒါန်းကြမည့် အလှူရှင်တွေ အမည်ထွက်လာတော့ မဂ္ဂဇင်း ဖြစ်မြောက်ရေးက တစ်ဝက် သေချာသွားပါသည်။ ဖြစ်ပေါ်မလာသေးသည့် မဂ္ဂဇင်းအတွက် ယုံကြည်မှုအပြည့်ဖြင့် လှူဒါန်းကြသူတို့မှာ… မလေးရှား ပီနန်ဆရာတော်ကြီးမှ မလေးရှား ရင်းဂစ် (၁၀၀၀၀)၊ စင်္ကာပူ ဓာတ်တော်တိုက် ဆရာတော်မှ စင်္ကာပူဒေါ်လာ (၅၀၀)၊ ဦးသောပါကမှ ယူရို (၃၀၀)နှင့် ဒေါ်နန်းလောင်ဝမ် မိသားစုမှ စင်္ကာပူ (၁၀၀) တို့ ဖြစ်သည်။ လိုအပ်သည့် အချိန်၊ လိုအပ်သည့်နေရာတွင် ယုံကြည်မှုအပြည့်ဖြင့် လှူဒါန်းကြသည့် ထိုအလှူရှင်တို့မှာ လိုချင်သည့်ဆုကို မတောင်းတဘဲ ရကြလိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ပါသည်။ ဤနေရာ၌ မဂ္ဂဇင်းထုတ်ဝေရန် ဘဏ္ဍာငွေ အလုံအလောက် ရရှိအောင် စွမ်းဆောင်ခဲ့သည့် မဂ္ဂဇင်းဖြစ်မြောက်ရေးကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌဆရာတော် ဦးဩဘာသာ (အင်ဒို) ကို ကျေးဇူးတင်ကြောင်း မှတ်တမ်း တင်လိုပါသည်။

စာမူဖိတ်ခေါ်ချိန် သုံးလအတွင်း စာမူ အများအပြား ရောက်လာပါသည်။ သို့သော် အဆင့်မီသည့် စာမူများ အလုံအလောက် မရသေးဟု အယ်ဒီတာအဖွဲ့မှ ဆုံးဖြတ် ပြောဆိုလာ၍ အဆင့်မီသည့် စာမူများ ရရှိရေးနှင့် မဂ္ဂဇင်းထုတ်ဝေရန် စတင် ပြင်ဆင်ရေးကိစ္စတို့ ဆွေးနွေးရန် အစည်းအဝေး ခေါ်ယူခဲ့ပါသည်။ (၃၁၊ ၅၊ ၂၀၀၉) ရက်နေ့က ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ထို အစည်းအဝေးမှ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသို့ စာသင်လာကြမည့် မြန်မာ ရဟန်းတော်တို့အတွက် သတင်း အချက်အလက် ပေးနိုင်ရန် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံမှ တက္ကသိုလ်များအကြောင်း၊ ဒါနသီရိလင်္ကာအကြောင်း စသည့် သတင်း အချက်အလက်တို့ကို စုစည်းတင်ပြရန် စွမ်းနိုင်သူတို့ကို တာဝန် အသီးသီး ပေးခဲ့ပါသည်။ စာမူပေးပို့ရန် နောက်ဆုံးရက်ကိုလည်း နောက်ထက် ဆယ့်ငါးရက် ထပ်တိုးခဲ့ပါသည်။ ထိုအစည်းအဝေးက မဂ္ဂဇင်းထုတ်ဝေရေးအတွက် စတင် စိုင်းပြင်းဖို့ တွန်းအား ပေးနိုင်ခဲ့ပါသည်။ မူ အတိအကျ သက်မှတ် မထားသော်လည်း သီရိလင်္ကာမှာ စာပေသင်ကြားနေကြသည့် သံဃာတော်များနှင့် သီရိလင်္ကာမှာ စာပေသင်ကြားခဲ့သည့် ရဟန်းတော်တို့ အထံမှသာ စာမူတောင်းရန် ဆွေးနွေးခဲ့ ကြပါသည်။ စာပေ ရေးသားဖူးကြသည့် သံဃာတော်တို့ကို အီးမေးလ်ဖြင့် တသီးတသန့် အကြောင်းကြားပြီး စာမူတောင်းခံခဲ့သည်။ နောက်ဆုံး ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အစည်းအဝေးကြောင့် ယုံကြည်မှု တက်လာ၍လား မသိ၊ ဆယ့်ငါးရက်အတွင်း စာမူတွေ တဖွဲဖွဲ ရောက်လာပါသည်။

မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင် ဖြစ်ရန် အစည်းအဝေး အကြိမ်ကြိမ် ပြုလုပ်ခဲ့ရသည်။ ထို စည်းဝေးပွဲတို့ကြောင့်လည်း မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ မဂ္ဂဇင်းကို သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတွင် ပုံနှိပ်ရန် စဉ်းစားထားတော့ ပုံနှိပ်တိုက်နှစ်ခုမှ သက်ဆိုင်သူတို့နှင့် တွေ့ဆုံပြီး ကိုယ်ထုတ်ဝေချင်သည့် မဂ္ဂဇင်းအရည်အသွေး၊ စာမျက်နှာ၊ စာအုပ်အရေအတွက်နှင့် ကုန်ကျစရိတ်တို့အတွက် ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

စာမူများ ပေးပို့ရက် ကုန်ဆုံးချိန်မှာတော့ အယ်ဒီတာတွေ လုပ်ငန်းစတင်တော့သည်။ အယ်ဒီတာ ခြောက်ပါး တာဝန်ပေးထားသည်။ အင်္ဂလိပ်စာကဏ္ဍ အတွက် အယ်ဒီတာ တစ်ပါးမှ သီးသန့် တာဝန်ယူသည်။ အင်္ဂလိပ်စာကဏ္ဍအတွက် မြန်မာစာစာပေ၊ မွန်စာပေ စသည့် ရှေးဟောင်း တိုင်းရင်းသား စာပေတို့ကို အင်္ဂလိပ်လို ဘာသာပြန်ထားသည့် စာမူများကိုသာ လက်ခံခဲ့ပါသည်။ မြန်မာစာကဏ္ဍအတွက် အယ်ဒီတာ ငါးပါး တာဝန်ယူသည်။ ပေးပို့လာသည့် စာမူများကို အချို့အယ်ဒီတာက တစ်ရာ ရာခိုင်းနှုန်း၊ ရှစ်ဆယ်၊ ငါးဆယ်၊ သုံးဆယ်စသည့် ရာခိုင်းနှုန်းဖြင့် ရွေးချယ်သည်။ အချို့က ရွေးရန် ကောင်းသည့် စာမူ၊ သင့်သည့် စာမူ၊ ပယ်သင့်သည့် စာမူဟူ၍ သုံးမျိုးခွဲကာ ရွေးချယ်သည်။ အချို့က တစ်၊ နှစ်၊ သုံးစသည် အဆင့်ခွဲပြီး ရွေးချယ်သည်။ ပေးပို့လာသည့် စာမူများအားလုံးကို အယ်ဒီတာ တစ်ပါးချင်းစီက ဖတ်ပြီး အယ်ဒီတာ ငါးပါးလုံး ရွေးချယ်သည့် စာမူ၊ လေးပါး ရွေးချယ်သည့်စာမူ၊ သုံးပါး ရွေးချယ်သည့် စာမူဟူ၍ ခွဲခြားလိုက်သည်။ စာမူတစ်ခု ရွေးချယ်ခံရဖို့ အနည်းဆုံး အယ်ဒီတာ သုံးပါး သဘောကျဖို့ လိုအပ်ပါသည်။ ထို ရွေးချယ်ပြီးသား စာမူတို့ကိုလည်း မဂ္ဂဇင်းတွင် ထည့်သွင်းသင့်သည့် စာမူနှင့် အရံအဖြစ် ထားရှိမည့် စာမူဟူ၍ နှစ်မျိုး ခွဲခြားပြန်ပါသည်။

ပထမဆုံး ထုတ်ဝေသည့် မဂ္ဂဇင်းတစ်ခု၏ အယ်ဒီတာတို့၏ တာဝန်ကား ကြီးလှသည်။ ပေးပို့လာသည့် စာမူတို့တွင် ပါဝင်သည့် အချက်အလက်တို့ မှန်ကန်ခိုင်လုံမှု ရှိ၊ မရှိ စိစစ်ရသည်။ စာ အသွားအလာ ပြေပြစ်ရန် ပြင်ဆင်ရသည်။ စကားလုံး သုံးနှုန်းပုံ၊ စာလုံးပေါင်း သက်ပုံကအစ ဂရုတစိုက် ပြင်ဆင်ရသည်။ မျက်နှာလိုက်ခြင်း၊ အားနာခြင်းတို့ကို ရှောင်ကြည်ရသည်။ အကြောင်းအရာ တစ်ခုအတွက် စာမူနှစ်ခု ပေးပို့လာလျှင် မျက်နှာ မထောက်ဘဲ ကောင်းသည့် စာမူကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ အကြောင်းအရာက ကောင်းပြီး စာပေအရေးအသားက ညံနေလျှင် စာရေးသူကို ခွင့်တောင်းကာ ပြင်ဆင်ရသည်။ စကားလုံး အသုံးအနှုန်း အချို့ကြောင့် အယ်ဒီတာ ဆရာတော်တစ်ပါး၏ စာမူကိုပင် ပယ်ခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည်။ အခြားသူ ရေးထားသည့် စာကို တစ်ဝက်နီးပါး ကူးချထားသည့် စာမူကိုလည်း တွေ့ခဲ့ရကြောင်း သိရသည်။ စာပေသင်ကြားနေသည့် ကြားမှ မိမိတို့၏ တန်ဖိုးရှိသည့် အချိန်တို့ကို ခွဲဝေ ပေးခဲ့ကြသည့် အယ်ဒီတာ ဆရာတော် ခြောက်ပါးကို အထူး ကျေးဇူးတင်မိပါသည်။

အယ်ဒီတာတွေ စိစစ်ထားသည့် စာမူတို့ကို ပရုဖတ်ရသည့် လုပ်ငန်းကလည်း လက်ဝင်သည်။ အားလုံးက ကျောင်းသားတွေဆိုတော့ အားလပ်သည့် အချိန်မှာ စုပေါင်း လုပ်ဆောင်ရသည်။ စာရေးသူ အနေနှင့် ပရုဖတ်သည့် အလုပ်ကို ပထမဆုံး လုပ်ဖူးခြင်း ဖြစ်သည်။ အယ်ဒီတာတွေ ရွေးချယ်သည့် စာမူတို့ကို ကြည့်ကာ အားရမိသည်။ အထူးသဖြင့် မိမိရေးထားသည့် စာမူလေး ရွေးချယ်ခံရသည့် စာရင်းထဲ တွေ့ရတော့ စာရေးသူ တစ်ယောက်အနေနှင့် ဝမ်းသာရပါသည်။ (၂၈၊ ၇၊ ၂၀၀၉) ရက်နေ့မှာတော့ မကုဋာရာမ မြန်မာကျောင်း အလှည့်ကျ နာယကဆရာတော်များ၊ ကော်မတီဝင်များ၊ အယ်ဒီတာများ စုပေါင်း မှတ်တမ်းတင် ဓာတ်ပုံရိုက်ကြသည်။ အားလုံးက မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင် ဖြစ်ပေါ်လာတော့မည်ဟူသော အတွေးများဖြင့် တက်ကြွ ပျော်ရွှင်နေကြသည်။ ထိုနေ့ ညပိုင်းမှာ မဂ္ဂဇင်းကော်မတီနှင့် အယ်ဒီတာအဖွဲ့တို့ အပြီးသက်အနေနှင့် မဂ္ဂဇင်းမှာ ထည့်မည့် ဓာတ်ပုံများ၊ ပါသင့်ပါထိုက်သည်များ၊ မဂ္ဂဇင်းမှာ ရေးမည့် အသုံးအနှုန်းမှအစ နောက်ဆုံး ဆွေးနွေးဖြစ်ကြသည်။ မဂ္ဂဇင်းအတွင်းအပြင် ဒီဇိုင်းအပြင်အဆင်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံမှ ဒီဇိုင်းနာနှင့် အပ်ရန် နောက်တစ်နေ့ မြန်မာနိုင်ငံပြန်မည့် အယ်ဒီတာဆရာတော် ဦးကုသလသာမိနှင့် ထည့်ပေးလိုက်မည် ဖြစ်၍ ထိုနေ့က နောက်ဆုံးအနေနှင့် အချောကိုင် ကြရခြင်း ဖြစ်သည်။

အယ်ဒီတာအဖွဲ့ဝင် ဦးကုသလသာမိကား ဒေါက်တာဘွဲ့အတွက် သူတင်မည့် ကျမ်းအတွက် မြန်မာနိုင်ငံ ပြန်ပြီး အချက်အလက် ရှာခြင်း ဖြစ်သည်။ လင်္ကာတမန်မဂ္ဂဇင်း ဒီဇိုင်းနှင့် စာအုပ် အပြင်အဆင်အတွက် သူ့ကို တာဝန် လွှဲအပ်ထားသည်ဆိုတော့ စိတ်ရှည်ရှည်ထားပြီး စေတနာ ပါပါ လုပ်သည်။ သူ့မပါလျှင် လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်းဆိုတာလည်း ဖြစ်ပေါ်လာမည် မဟုတ်။ သူ့ကို အထူး ကျေးဇူးတင်ရပါသည်။ ဦးကုသလသာမိနှင့် ဒီဇိုင်းဆရာတို့ ဆွေးနွေးအပြီးမှာတော့ နဂိုက အကြမ်းတွက်ချက်ထားသည့် Four Color ဘယ်နှစ်ရွက်၊ Two Color ဘယ်နှစ်ရွက်စသည်တို့မှာ အများကြီး ပြောင်းလဲသွားသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီဇိုင်းလုပ်ပြီး တစ်ခါတည်း ဖလင်ဖောက်ခဲ့ဖို့ ကိစ္စကိုလည်း ဒီက ပုံနှိပ်တိုက်နှင့် ထပ်မံ တွေ့ဆုံပြီး ဆွေးနွေးရသည်။ Quotation (ဈေးနှုန်း ခန့်မှန်းချက်) ကိုလည်း သေချာအောင် ထပ်တောင်းရ ပြန်သည်။

ထိုအတွင်း မလေးရှား၊ စင်္ကာပူရောက်နေသည့် ဥက္ကဋ္ဌက မလေးရှားနိုင်ငံတွင် ပုံနှိပ်လျှင် သီရိလင်္ကာနှင့် ဈေးအနည်းငယ်သာ ကွာဟမှုရှိပြီး စာအုပ် အရည်အသွေး ပိုမိုကောင်းမွန်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ မလေးရှားနှင့် စင်္ကာပူနိုင်ငံတို့တွင် ဖြန့်ချိမည့် စာအုပ်တို့အတွက် စာအုပ်သယ်ဆောင် စရိတ် သက်သာသွား မည်ဖြစ်ကြောင်း ချပြ၍ မဂ္ဂဇင်းကို မလေးရှားတွင် ပုံနှိပ်ရန် ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြသည်။ ထိုသို့ဖြင့် ရန်ကုန်ရောက်နေသည့် အယ်ဒီတာ ဆရာတော်လည်း မဂ္ဂဇင်းအတွက် ဒီဇိုင်းပြီး၍ ဖလင်ပါ ဖောက်ခဲ့ကာ ဖလင်လိပ်ကို မလေးရှားသို့ ယူသွားခဲ့ရသည်။ နိုဝင်ဘာလကျမှ လင်္ကာတမန်မဂ္ဂဇင်းကို မလေးရှားမှာ ပုံနှိပ်နိုင်တော့သည်။ တစ်နှစ်နီးပါး မက်ခဲ့ကြသည့် အိပ်မက် စိတ်ကူးကို လက်တွေ့ အကောင်အထည် ဖော်နိုင်ခဲ့၍ ဝမ်းမြောက်ကြရသည်။

မဂ္ဂဇင်း ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် စိတ်ရောကိုယ်ပါ အားစိုက် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည့် မဂ္ဂဇင်းဖြစ်မြောက်ရေး ကော်မတီအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဩဘာသ (အင်ဒို)၊ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဦးစန္ဒောဘာသ၊ အတွင်းရေးမှူ ဦးစက္ကပါလ၊ တွဲဖတ်အတွင်းရေးမှူ-၁ ဦးသောဘန (ဆွီဒင်)၊ တွဲဘက်အတွင်ရေးမှူ-၂ ဦးတိက္ခဉာဏာလင်္ကာရ၊ ဘဏ္ဍာရေးမှူး ဦးဥတ္တမသာရ (PDO)၊ စာရင်းစစ် ဦးနိမလတို့ကို၎င်း၊ အယ်ဒီတာများ ဖြစ်ကြသည့် ဦးပဏ္ဍိတ (Ph.D, Thesis)၊ ဦးသုဝဏ္ဏ (တက္ကသိုလ် ဆွေသုဝဏ်)၊ ဦးမာနိတ (ပေရာဓေနိယတက္ကသိုလ်)၊ ဦးကုသလသာမိ (ပျော်ဘွယ်)၊ ဦးပညာစာရ (ခင်ဦး)၊ ဦးဥတ္တမသာရ (PDO) တို့ကို၎င်း အထူးပင် ကျေးဇူးတင်ကြောင်း အမည်ထုတ်ဖော်၍ မှတ်တမ်း တင်အပ်ပါသည်။ မဂ္ဂဇင်းဖြစ်မြောက်ရေး အတွက် ကျရာကဏ္ဍမှ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် ကော်မတီအဖွဲ့ဝင်တို့ကိုလည်း ကျေးဇူးတင်ရပါသည်။

စာမျက်နှာအားလုံး ကြွေစက္ကူ အကောင်းစားချည်း သုံးထားတော့ မဂ္ဂဇင်းက ကောင်းလွန်းနေသည်။ မလေးရှား၊ စင်္ကာပူနှင့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတို့တွင် ဖြန်ချိရန် အခက်အခဲ မရှိနိုင်သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သီးသန့် ပုံနှိပ်ရဖို့ အကြောင်းဖန်လာသည်ဟု ဆိုရမည်။ စာအုပ်ရေ (၁၀၈၀) ပုံနှိပ်ပြီး မလေးရှားနိုင်ငံတွင် မဂ္ဂဇင်းအုပ်ရေ (၆၀၀)၊ စင်္ကာပူနိုင်ငံတွင် အုပ်ရေ (၂၄၀)၊ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတွင် အုပ်ရေ (၂၄၀) ဖြန်ချိရန် ခွဲတမ်းချလိုက်သည်။ မလေးရှားနိုင်ငံတွင် ဓမ္မဝိဟာရကျောင်း၊ ကတ်ပုံးကျောင်း၊ ရတနာရာမကျောင်း၊ မွှားကျောင်း၊ ညောင်ကန်အေးကျောင်း၊ ဓမ္မာရုံကျောင်း၊ ဂျိုဟိုးကျောင်းနှင့် ပီနန်မြန်မာကျောင်း ဆရာတော်တို့မှ စေတနာ၊ မေတ္တာအပြည့်ဖြင့် မဂ္ဂဇင်းကို တာဝန်ခံ ဖြန်ချိပေးကြသည်။ မဂ္ဂဇင်းအုပ်ရေ တစ်ရာကျော်ကို တစ်ဦးတည်း တာဝန်ခံ ဖြန်ချိပေးသည့် မလေးရှားနိုင်ငံမှ ကိုမိုးသီးကိုလည်း ကျေးဇူးတင်ရပါသည်။ မလေးရှားနိုင်ငံ၌ စာအုပ် ပုံနှိပ်ခြင်းမှအစ တာဝန်ခံ ဖြန်ချိပေးကြမည့် ကျောင်းများသို့ ပို့ဆောင်ရေးအဆုံး ကိစ္စဝိစ္စအားလုံးကို ဦးကုသလသာမိ နှင့်အတူ တာဝန်ခံ ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့ကြသည့် ရတနာရာမကျောင်းမှ ဆရာတော် ဦးစရိယနှင့် ဦးအဂ္ဂဓမ္မတို့ကိုလည်း မဂ္ဂဇင်းဖြစ်မြောက်ရေး ကော်မတီကိုယ်စား ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောလိုပါသည်။ စင်္ကာပူနိုင်ငံအတွက် တိုပါးရိုး မြန်မာကျောင်းကြီးနှင့် ဓာတ်တော်တိုက်ကျောင်း ဆရာတော်တို့မှ တာဝန်ခံ ဖြန်ချိပေးကြသည်။

စာအုပ်တွေ ပုံနှိပ်အပြီး မကြာမီ သီရိလင်္ကာသို့ ပို့သည့် မဂ္ဂဇင်းတွေက သင်္ဘောပေါ်မှာ တစ်လနီးပါးခန့် သောင်တင်နေခဲ့သည်။ စာအုပ်တွေ ရောက်၊ မရောက် ဆိပ်ကမ်းက ရုံးကို မေးရသည်မှာလည်း အမော။ ဒီဇင်ဘာလ ကုန်ပိုင်းလောက်မှသာ မဂ္ဂဇင်းတွေ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသို့ ရောက်လာသည်။ မိမိတို့ ကိုယ်တိုင် ကြိုးစားထားသည့် မဂ္ဂဇင်းကို ကြည့်ကာ ကြည်နူးကြရသည်။ (၂၊ ၁၊ ၂၀၁၀) ရက်နေ့မှာတော့ မကုဋာရာမ မြန်မာကျောင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် ထုတ်ဝေသည့် လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်းကို မဂ္ဂဇင်းမိတ်ဆက်ပွဲ ပြုလုပ်ကာ သီရိလင်္ကာရောက် မြန်မာကျောင်းသား ရဟန်းတော် အားလုံးတို့ထံ အပ်နှံနိုင်ခဲ့သည်။ သင့်တော်သည့် အချိန်တွင် မဂ္ဂဇင်းဖြစ်မြောက်ရေး ကော်မတီအဖွဲ့ကို ထပ်မံဖွဲ့စည်းကာ ဒုတိယခြေလှမ်း အတွက်လည်း ပြင်ဆင်နိုင်ခဲ့ကြပါသည်။ မဂ္ဂဇင်းမိတ်ဆက်ပွဲတွင် ကျေးဇူးတင်ထိုက်သူများကို ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောကာ နာယကဆရာတော်များ၊ ကော်မတီဝင်များ၊ အယ်ဒီတာဆရာတော်များ၊ စာမူရှင်များအပြင် ဒါနသီရိလင်္ကာ အသင်းစသည်တို့ကို အမှတ်တရ လက်ဆောင်အဖြစ် လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်းတို့ကို ပေးခဲ့ပါသည်။ 

မဂ္ဂဇင်းမိတ်ဆက်ပွဲအပြီး မြန်မာနိုင်ငံအတွက် မဂ္ဂဇင်း ပုံနှိပ်ဖြန့်ဝေရေးကိုလည်း ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ အားလုံး စုံစမ်းပြီးလျှင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ ပုံနှိပ် ဖြန့်ဝေရေးကို အမြန်ဆုံး အကောင်အထည် ဖော်ရန် ဆုံးဖြတ် ခဲ့ကြပါသည်။ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသို့ ဗုဒ္ဓစာပေ လာရောက် ပညာသင်ကြားကြမည့် ညီတော် နောင်တော်တို့ကို သတင်း အချက်အလက် ပေးရန်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပုံနှိပ် ဖြန်ဝေရေးသည်လည်း အရေးကြီးပါသည်။ လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်းကို မလေးရှား၊ စင်္ကာပူရှိ ရွှေမြန်မာတို့၏ လက်ထဲသို့ အရောက် ပို့နိုင်ခဲ့လေပြီ။ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှ ရဟန်းရှင်လူ ပြည်သူတို့ လက်ထဲ ထည့်ရန် လိုပေသေးသည်။ ထိုကိစ္စကိုလည်း ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ်ပြီး ဖြစ်၍ မကြာမီ အောင်မြင်မည်မှာ သေချာပါသည်။

သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတွင် စာပေ သင်ကြားနေကြသည့် မိမိတို့ကဲ့သို့ စာသင်သား ရဟန်းတော်များ အနေနှင့် မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင် ထုတ်ဝေရန် ပထမဆုံး ခြေလှမ်းမှာ ခက်ခဲလှသည်။ ယုံကြည်ချက်ကို အခြေခံကာ စုပေါင်း လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြ၍ အောင်မြင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ဆိုချင်သည်။ ပထမဆုံး ခြေလှမ်းဖြစ်၍ အားနည်းချက် အချို့ ရှိခဲ့သည်ကိုတော့ ဝန်ခံရမည် ဖြစ်သည်။ ထိုအားနည်းချက်၊ လိုအပ်ချက်များသည် နောင် လှမ်းမည့် ခြေလှမ်းပေါင်း များစွာအတွက် အကောင်းဆုံး သင်ခန်းစာများ ဖြစ်လာပေလိမ့်မည်။ လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်းမှ အယ်ဒီတာ့စကားဖြင့် ပြောရလျှင် မိမိတို့ အနေနှင့် အတွေ့အကြုံနှင့် အသိအမြင် မကြွယ်ဝခဲ့သော်လည်း စေတနာ ကြွယ်ဝခဲ့သည်ကိုတော့ သိစေချင်ပါသည်။ မိမိတို့ အနေဖြင့် လင်္ကာတမန်မဂ္ဂဇင်းအတွက် ပထမဆုံး ခြေလှမ်းကိုတော့ ယုံကြည်ချက် အပြည့်ဖြင့် လှမ်းပြီးခဲ့ပါပြီ။ နောက်ထပ် ခြေလှမ်းပေါင်း များစွာ လှမ်းနိုင်ရန် အတွက်လည်း ယုံကြည်ချက် ခိုင်မာမှု၊ စွန့်လွတ် အနင့်နာခံမှု၊ စုပေါင်း လုပ်ဆောင်တတ်မှုတို့အပြင် ရိုးသား ဖြူစင်သည့် စေတနာပါ ပေါင်းစပ်ထည့်ရန် လိုအပ်ကြောင်း ရေးသား တင်ပြအပ်ပါသည်။

လင်္ကာတမန်မဂ္ဂဇင်း ထွက်ပြီ

သီရိလင်္ကာနိုင်ငံရောက် မြန်မာကျောင်းသား ရဟန်းတော်များ စုစည်း ထုတ်ဝေသည့် လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်း ထွက်ရှိလာပြီ ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ လင်္ကာတမန်မဂ္ဂဇင်း မိတ်ဆက်ပွဲကို သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ ကိုလံဘိုမြို့ရှိ မကုဋာရာမ မြန်မာကျောင်းတွင် (၂၊ ၁၊ ၂၀၁၀) ရက်၌ ကျင်းပရာ မကုဋာရာမ မြန်မာကျောင်း အလှည့်ကျ နာယက ဆရာတော်များ၊ မဂ္ဂဇင်း ဖြစ်မြောက်ရေး ကော်မတီဝင်များ၊ စာပေဝါသနာရှင် ရဟန်းတော်များ တက်ရောက်ကြသည်။ မိတ်ဆက်ပွဲ အခမ်းအနား၌ ပထမဦးစွာ နာယက ဆရာတော်များ ကိုယ်စား ဦးသူရိယမှ မဂ္ဂဇင်း ဖြစ်မြောက်အောင် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည့် မဂ္ဂဇင်း ဖြစ်မြောက်ရေး ကော်မတီအဖွဲ့ကို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုကြောင်း၊ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း သီရိလင်္ကာရောက် မြန်မာကျောင်းသား ရဟန်းတော်များ ကိုယ်စားပြု မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင် ထုတ်ဝေနိုင်အောင် ကြိုးစားကြ စေလိုကြောင်း ပြောကြားသည်။

ထိုနောက် မဂ္ဂဇင်းဖြစ်မြောက်ရေး ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ ဦးဩဘာသ (အင်ဒို) မှ မဂ္ဂဇင်း ထုတ်ဝေရခြင်း ဦးတည်ချက်များနှင့် စုပေါင်း လုပ်ဆောင်ခြင်းကြောင့် မဂ္ဂဇင်း ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း လျှောက်ထားပြီး နာယကဆရာတော်များ၊ ကော်မတီအဖွဲ့ဝင်များ၊ အယ်ဒီတာ ဆရာတော်များကို ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောကြားသည်။ ထို့နောက် မဂ္ဂဇင်းဖြစ်မြောက်ရေး ကော်မတီ အတွင်းရေးမှူး ဦးစက္ကပါလမှ လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်း မြန်မာနိုင်ငံ၌ ထုတ်ဝေနိုင်ရေး၊ သင့်တော်သည့် အချိန်တွင် မဂ္ဂဇင်း ကော်မတီ ပြန်လည် ဖွဲ့စည်းရေး၊ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ထုတ်ဝေနိုင်ရေးစသည့် မဂ္ဂဇင်း၏ ရှေ့အလားအလာနှင့် ပက်သက်၍ ရှင်းလင်း လျှောက်ထားသည်။

ထို့နောက် အယ်ဒီတာ ဆရာတော်များ ကိုယ်စား ဦးမာနိတမှ စာမူများကို မည်သူ့မျက်နှာကိုမျှ မထောက်ဘဲ ရွေးချယ်ခဲ့ပုံ၊ ပထမအကြိမ် ဖြစ်သည့်အတွက် အားနည်းချက်အချို့ ရှိခဲ့ပုံတို့ကို လျှောက်ထားပြီး လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်းကို အကျဉ်းချုပ် မိတ်ဆက်ပေးသည်။ ထိုနောက် ဘဏ္ဍာရေးမှူး ဆရာတော် ဦးဥတ္တမမှ မဂ္ဂဇင်းနှင့် ပက်သက်၍ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ရှင်းတမ်းကို ရှင်းလင်း လျှောက်ထားသည်။ ထိုနောက်မှာတော့ တက်ရောက်လာကြသည့် သံဃာတော်များမှ မဂ္ဂဇင်းနှင့် ပက်သက်၍ ဆွေးနွေး အကြံပြုကြပြီး သိလိုသည့် မေးခွန်းတို့ကိုလည်း မဂ္ဂဇင်း ဖြစ်မြောက်ရေး ကော်မတီမှ ပြန်လည် ဖြေကြားခဲ့သည်။ မဂ္ဂဇင်း ဖြစ်မြောက်ရေး ကော်မတီမှ နာယက ဆရာတော်များ၊ ကော်မတီဝင်များ၊ အယ်ဒီတာ ဆရာတော်များ၊ စာမူရှင်များနှင့် ဒါနသီရိလင်္ကာအသင်း တို့ကို အမှတ်တရ လက်ဆောင်အဖြစ် လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်းတို့ကို ပေးအပ်ကာ အခမ်းအနားကို ရုပ်သိမ်းလိုက်ကြောင်း သိရသည်။

လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်းကို ပထမဆုံး အကြိမ် ထုတ်ဝေခြင်း ဖြစ်ပြီး မလေးရှားနိုင်ငံတွင် ပုံနှိပ်ခဲ့သည်။ လောလောဆယ် မလေးရှားနိုင်ငံ၊ စင်္ကာပူနိုင်ငံနှင့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတို့တွင် ပထမဦးဆုံး ဖြန့်ချိကြောင်း သိရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း တရားဝင် ထုတ်ဝေနိုင်ရန် စီစဉ်နေကြောင်းလည်း သိရပါသည်။ လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်းတွင် ကဗျာကဏ္ဍ၊ ဆောင်းပါးကဏ္ဍ၊ ပေးစာကဏ္ဍ၊ အတွင်းကဗျာကဏ္ဍ၊ တက္ကသိုလ် မိတ်ဆက်ကဏ္ဍ၊ သတင်းမှတ်တမ်းကဏ္ဍ စသည်ဖြင့် ကဏ္ဍစုံ ပါဝင်ပြီး သီရိလင်္ကာနိုင်ငံရှိ နာမည်ကြီး ရှေးဟောင်းဒေသများ၊ အဆောက်အဦးများ၊ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၏ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာရေး ဓလေ့ထုံးတမ်းများ၊ သီရိလင်္ကာ၌ ဗုဒ္ဓစာပေ လာရောက် ပညာသင်ကြားနေသည့် မြန်မာကျောင်းသား ရဟန်းတော်တို့၏ စာသင်သားဘဝ အတွေ့အကြုံနှင့် ခံစားချက်များ၊ ၎င်းတို့ တက်ရောက်နေသည့် တက္ကသိုလ်များအကြောင်း၊ ထိုတက္ကသိုလ်တို့၏ ပညာရေးစနစ်တို့ကို ဝေဝေဆာဆာ တင်ပြထားသည်။ မြန်မာသုတေသီ ကျောင်းသား ရဟန်းတော်နှစ်ပါး၏ ရှေးဟောင်း မြန်မာစာပေတို့ကို ဘာသာပြန်ထားသည့် English Section ကလည်း လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်း၏ ထူးခြားချက်ပင် ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်စာ ကဏ္ဍမှာ မြန်မာ သုတေသီတို့အတွက် သာမက ဗုဒ္ဓစာပေကို စိတ်ဝင်စားကြသည့် နိုင်ငံတကာ သုတေသီတို့အတွက်လည်း အကျိုးရှိမည် ဖြစ်သည်။

လင်္ကာတမန် မဂ္ဂဇင်းကို ကြွေစက္ကူ အကောင်းစားဖြင့် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေထားပြီး စာမျက်နှာ (၂၀၀) ရှိသည်။ မလေးရှားနိုင်ငံရှိ ဓမ္မဝိဟာရ (မြို့လယ်) ကျောင်း၊ ကတ်ပုံးကျောင်း၊ ရတနာရာမကျောင်း၊ မွှားကျောင်း၊ ညောင်ကန်အေးကျောင်း၊ ဓမ္မာရုံကျောင်း၊ ပီနန် ဓမ္မိကာရာမမြန်မာကျောင်းနှင့် ဂျိုဟိုး ညောင်ကန်အေး ကျောင်းတို့တွင် မဂ္ဂဇင်း တစ်အုပ်လျှင် မလေး (၁၅) ရင်းဂစ်ဖြင့်၎င်း၊ စင်္ကာပူနိုင်ငံရှိ စင်္ကာပူမြန်မာကျောင်းကြီး (တိုပါးယိုး)နှင့် ဓာတ်တော်တိုက်ကျောင်းတို့တွင် စင်္ကာပူ (၇) ဒေါ်လာဖြင့်၎င်း၊ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတွင် ရူပီး (၃၀၀) နှုန်းဖြင့်၎င်း ဝယ်ယူ ပူဇော်နိုင်ကြောင်း သိရသည်။